Betaal kraamverlof voor mannen uit de WW

Recht op kraamverlof?

Meer mannen bij het kraambed, dat is een goed ding. Daarover zijn de meeste commentatoren het wel eens. Morele bijstand bij de geboorte is belangrijk en de binding met het jonge kind eveneens. Maar is hier een speciale regeling voor nodig? Hier gaat de discussie over. Tegenstanders wijzen op het betrekkelijk lage aantal arbeidsuren in Nederland en de mogelijkheid gebruik te maken van een aantal vakantiedagen. Ook het kabinet is niet enthousiast. In een recente beleidsverkenning wordt gesignaleerd dat het verlof ‘te scherp is gecategoriseerd’. Voor iedere calamiteit in het leven is een specifiek verlofregime ontworpen en dat werkt verstarrend. Liever dan overal een aparte verlofregeling voor te ontwerpen, wordt het voorstel gedaan om afzonderlijke verlofarrangementen te bundelen in één regeling voor kortdurend (betaald) zorgverlof waaronder dan ook kraamverlof zou kunnen vallen. Het stelsel wordt op die manier doorzichtiger, eenvoudiger en flexibeler. Daar zijn we natuurlijk allemaal voor, maar dan moet er wel iets te bundelen zijn en niet iedereen is van die mogelijkheid overtuigd. Zo stelt de FNV dat verlof voor ziekte iets anders is dan verlof voor kinderen en dat dat niet zomaar op één hoop kan worden gegooid. De omstandigheden zijn anders en het doel is anders. Kortom: niks geen te scherpe categorisering – kraamverlof moet gewoon een apart recht blijven en niet worden ondergeschoffeld in een algemene regeling.

Wie betaalt de kosten?

Ook over de betaling lopen de meningen uiteen. Het oorspronkelijke voorstel van GroenLinks om hiervoor de rekening bij de werkgevers neer te leggen kon van die kant begrijpelijkerwijs op weinig sympathie rekenen. Ook het kabinet voelt weinig voor een stijging van de werkgeverslasten. Een alternatief is om de kosten uit de WW-gelden te betalen en nog een ander voorstel is om de kosten van kraamverlof te dekken uit het afschaffen van de kraamhulp. Immers: met die mannen er bij is het al druk genoeg rond het kraambed.

Diepere dilemma’s

Het aardige van dit debat is dat hiermee in het klein alle dilemma’s rond het verzekeren van het zorgrisico worden geïllustreerd. Zorg kent geen natuurlijke normering, zoals ziekte. Terwijl in de ziektewet de duur van de uitkering is gekoppeld aan de duur van het risico, ligt dat bij zorg minder voor de hand. Het resultaat is dat we met z’n allen moeten vaststellen of twee dagen een redelijke termijn is om tegemoet te komen aan het risico, of wellicht vijf, of toch maar liever tien. Bovendien: als het om een zelfgekozen risico gaat, speelt ook direct de vraag wie hiervoor verantwoordelijk is en wie de kosten betaalt. Waarom is het eigenlijk zo belangrijk dat die mannen rond het bed vertoeven – welke baat wordt hier geïnternaliseerd?

Sociaal doelmatig of rechtvaardig?

Sommigen zien het als een investering: kraamverlof zou op termijn de arbeidsmarktparticipatie van vrouwen en/of het geboortecijfer vergroten. Dat lijkt wat te veel eer voor deze bescheiden regeling. In plaats van efficiëntie lijkt hier een rechtvaardigheidsoverweging eerder op zijn plaats. Zorg of het verlenen van zorg wordt dan een sociaal grondrecht, vergelijkbaar met gezondheidszorg en onderwijs. Individuele beschikkingsmacht over bepaalde voorzieningen – in dit geval zorgtijd – wordt niet afhankelijk gemaakt van eventuele verschillen in persoonlijke omstandigheden (veel of weinig vakantiedagen, veel of weinig financiële armslag), maar wordt wettelijk verankerd. En naarmate we meer belang hechten aan dit sociale grondrecht, zullen we ook de polisvoorwaarden in termen van duur en hoogte van de uitkering wat verder inkleuren.

Conclusie

Levert de introductie van dit recht nu een ondoorzichtig, gecompliceerd en inflexibel systeem op? Mij dunkt dat dit nauwelijks het geval is aangezien de toegang tot de regeling buitengewoon helder en eenvoudig is, namelijk de geboorte van een kind. Betaling via de WW-gelden lijkt voor de hand liggend omdat op deze manier kan worden aangesloten bij de systematiek van het zwangerschaps- en bevallingsverlof. Kraamverlof wordt op deze manier onderdeel van een modern gezinsbeleid dat moeders, vaders en kinderen rust en ruimte geeft. En de veronderstelde drukte rond het bed valt waarschijnlijk wel mee. In deze moderne tijden is de kraamzorg veelal al beperkt tot het wettelijke minimum van 24 uur (verdeeld over meerdere dagen). In dat opzicht zullen de man en de kraamhulp eerder als complementen dan als substituten functioneren.