Bezuiniging kinderopvang zorgt voor Japanse toestanden

Onderwerp:
Bezuiniging kinderopvang zorgt voor Japanse toestanden image

Afbeelding ‘Ukkies in kinderdagverblijf’ van Mediawijzer (CC BY-NC-ND 2.0).

30 sep 2010
Het demissionaire kabinet van CDA en ChristenUnie wil drastisch bezuinigen op de kinderopvang. Werkende ouders gaan honderden tot duizenden euro’s per jaar meer betalen voor de kinderopvang, als dit kabinet zijn zin krijgt, terwijl Nederland kampt met een tekort aan personeel in sectoren waar vooral vrouwen werkzaam zijn.

Grotere inzet vrouwen op arbeidsmarkt

Ziekenhuizen – met name in de grensregio’s van het land – hebben al te maken met een structureel tekort aan ok-assistenten. Ook het AMC in Amsterdam heeft, in navolging van het Groningse UMCG, 22 ok-assistenten gerekruteerd uit India die in 2010 in het ziekenhuis zijn komen werken. De chirurgen klagen ondertussen dat de inzet van buitenlandse ok-assistenten problematisch is omdat de assistenten minder zelfstandig werken dan hun Nederlandse collega’s waardoor de werkdruk op de chirurgen toeneemt.

Wat ligt er, gelet op het nijpende personeelstekort, meer voor de hand dan een grotere inzet van Nederlandse vrouwen op de arbeidsmarkt te vragen? Van alle vrouwen in de Westerse wereld werken Nederlandse vrouwen gemiddeld het minste aantal uren per week: 24 uur in Nederland tegenover 32 uur in Duitsland, 38 uur in de Verenigde Staten en 40 uur in Zweden en Noorwegen.

Het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) concludeert in het rapport Kinderopvang (2007) dat vrouwen hun kinderen niet vaker naar de crèche zullen brengen als de opvang goedkoper wordt. Maar dat onderzoek is gebaseerd op enquêtes. Het heeft er alle schijn van dat vrouwen bij dergelijke onderzoeken sociaal wenselijke antwoorden geven. Immers, toen het kabinet Balkenende IV in 2007 de kosten van kinderopvang drastisch verlaagde, wisten de scholen niet waar ze de kindercontainers vandaan moesten halen om aan de toegenomen vraag naar kinderopvang tegemoet te komen.

In weer een ander rapport van het SCP (2008), dit keer in samenwerking met de Raad voor Werk en Inkomen (RWI), concluderen de onderzoekers dat vrouwen vooral gaan werken om de ‘sociale contacten.’ Het laat zich raden – ook dit SCP-onderzoek is door middel van enquêtes uitgevoerd.

Uit onderzoek in binnen- en buitenland is echter gebleken dat het arbeidsaanbod van vrouwen een veel hogere prijselasticiteit kent dan het arbeidsaanbod van mannen. Dat wil zeggen dat het arbeidsaanbod van vrouwen sterker reageert op een verbetering van de netto beloning dan het arbeidsaanbod van mannen. Dat is niet onderzocht aan de hand van enquêtes, maar aan de hand van actuele data over de toe- of afname van het arbeidsaanbod van mannen en vrouwen bij een toe- of afname van de (netto) beloning.

Het demissionaire kabinet zal tegenwerpen dat het extra budget voor kinderopvang in 2007 slechts een beperkt effect heeft gesorteerd op het arbeidsaanbod van vrouwen. De meetperiode was welgeteld een jaar. Want na één jaar kondigde dit kabinet al aan op het budget voor kinderopvang te zullen korten, toen duidelijk werd dat vanaf 2007 er sprake was van ‘een trendbreuk’ wat betreft de vraag naar kinderopvang. Een op de vier kinderen ging dat jaar naar formele kinderopvang.

Volgens een prognose van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) krimpt de potentiële beroepsbevolking in Nederland van 10 miljoen in 2009 naar 9 miljoen rond 2040. Het aantal ouderen dat hulpbehoevend is zal in die periode exponentieel stijgen.

Gaan we het tekort aan personeel net als in de jaren zeventig oplossen door werknemers te rekruteren uit arme (moslim) landen? Of gaat de Nederlandse economie de komende decennia – net als de Japanse economie – aan arbeidsmarktsclerosis ten onder?

De problemen met de Japanse economie, krimp en deflatie, vloeien grotendeels voort uit de demografische ontwikkelingen in Japan. Van 1992 tot 2007 daalde het Japanse Bruto Binnenlands Product (BBP) per hoofd van de bevolking van 88 procent van het Amerikaanse BBP per hoofd van de bevolking tot 76 procent, terwijl het percentage mensen dat onder de armoedegrens leeft in Japan nagenoeg even hoog is als in de V.S.

Ongeveer tweederde van de daling van het BBP per capita kan worden verklaard door de vergrijzing van de bevolking van Japan, oftewel de afname van de beroepsbevolking. En net als in Nederland wordt in Japan het arbeidspotentieel van vrouwen – ondanks de vergrijzing – nauwelijks benut.

Werk moet lonen. Dat geldt voor mannen, maar dat geldt des te meer voor vrouwen. Nederland is nu zo georganiseerd dat het voor vrouwen al gauw aantrekkelijker is om thuis te blijven en zelf voor de kinderen te zorgen, dan een betaalde baan te nemen en de zorg uit te besteden. De voorgenomen bezuiniging op de kinderopvang verergert deze situatie alleen maar.

Als veel vrouwen ervoor kiezen om niet of slechts in deeltijd te werken, dan benadeelt dat ook alle vrouwen die wel vol voor hun carrière willen gaan. Investeren in de carrière van mannelijke werknemers is immers rendabeler dan investeren in vrouwelijke werknemers. Dit wordt in de wetenschap aangeduid als statistische discriminatie.

Als het kabinet een solide basis voor de Nederlandse economie wil creëren, moet ze nu het vrouwelijk arbeidspotentieel mobiliseren. Dat betekent niet alleen een substantiële tegemoetkoming in de kosten van kinderopvang, maar ook een reële kans voor vrouwen op een positie aan de top. Anders wachten ons Japanse toestanden.

* Eerder verschenen in het Financieele Dagblad van 29 september 2010.

Bron: Flickr

Te citeren als

Heleen Mees, “Bezuiniging kinderopvang zorgt voor Japanse toestanden”, Me Judice, 30 september 2010.

Copyright

De titel en eerste zinnen van dit artikel mogen zonder toestemming worden overgenomen met de bronvermelding Me Judice en, indien online, een link naar het artikel. Volledige overname is slechts beperkt toegestaan. Voor meer informatie, zie onze copyright richtlijnen.

Afbeelding

Afbeelding ‘Ukkies in kinderdagverblijf’ van Mediawijzer (CC BY-NC-ND 2.0).

Ontvang updates via e-mail