Europees Monetair Fonds: niet oprichten!

Een Europees Monetair Fonds?

In hun onmacht de Griekse crisis te bezweren pleiten Europese politici nu in toenemende mate voor een Europees Monetair Fonds (EMF). Eerder al deed de Italiaanse president Napolitano dit, nu is het de Duitse minister van Financiën Schäuble. Ook de Eurocommissaris van Economische en Monetaire Zaken Rehn is ervoor. Het oorspronkelijke idee komt van Daniel Gros en Thomas Mayer, respectievelijk de directeur van de Brusselse denktank CEPS en hoofdeconoom van Deutsche Bank. Zij suggereren dat een land geld inlegt op basis van zijn excessieve schuld en excessieve tekorten. Onder voorwaarden kan een land een lening aanvragen, waarbij het te lenen bedrag niet hoger mag zijn dan wat het land zelf ooit heeft betaald aan “boetes”. Op deze manier worden de “zuinige” landen beschermd tegen het gebrek aan begrotingsdiscipline van andere landen. Het EMF is bedoeld als een alternatief voor het IMF. Zo zouden de financiële problemen van landen “binnen de Europese familie” kunnen worden opgelost, en hoeft er geen vernederende gang naar het IMF te worden gemaakt.

‘Armoedig’ fonds

Dit EMF is echter om minstens twee redenen geen goed idee. Ten eerste, als het EMF enkel gevoed wordt uit dit soort boetes van landen, dan zullen er weinig middelen beschikbaar zijn. Binnen het Stabiliteits- en Groeipact zijn tot nu toe immers nog nooit boetes betaald, ondanks het feit dat er meermalen landen over de schreef zijn gegaan met hun tekorten. De vraag is dus hoe landen ertoe bewogen kunnen worden om het EMF te voeden met heffingen die ze betalen over hun excessieve schulden en tekorten. Waar de kans wel groot op is, is dat, zodra een EMF is opgericht, er bij gebrek aan middelen druk zal worden uitgeoefend om dit te kapitaliseren met belastinggeld uit alle lidstaten. Immers zodra een land zich in een schuldcrisis bevindt, bestaat er nu ineens wel een vehikel waarmee te hulp geschoten kan worden. Een nieuw probleem van moreel gevaar wordt gecreëerd waarbij het voorziene bijspringen vanuit het EMF de begrotingsdiscipline zal gaan ondermijnen. Het is tekenend dat de Grieken met hun ingrijpen in de overheidsbegroting en in hun publieke sector nu veel verder durven te gaan dan eind vorig jaar toen de crisis zich al begon af te tekenen. De bereidheid van andere landen om over de brug te komen is kennelijk kleiner dan toen werd ingeschat en dus zijn de Grieken gedwongen verder te gaan dan dat ze toen politiek opportuun achtten.

Er is al een fonds: IMF

De tweede reden om het idee van het EMF naar de prullenbak te verwijzen is dat we al een IMF hebben. Dat het voor de regeringsleiders van de belangrijkste Europese landen als een vernedering wordt gezien wanneer een van de lidstaten naar het IMF staptstapt, moeten we voor lief nemen. Gevoelens van vernedering en de bijkomende keuzes lossen geen problemen op. Griekenland had meteen naar het IMF moeten stappen toen het zijn schulden niet gefinancierd kreeg, en zou dat nu alsnog moeten doen. Het IMF is ervoor, heeft de benodigde kennis en kan technische assistentie verlenen. Belangrijkste is dat het IMF de noodzakelijke strenge voorwaarden voor ondersteuning kan opleggen die de Griekse begroting (of die van andere landen) structureel gezond maken. Het opleggen van de juiste voorwaarden is voor de Europese Commissie veel lastiger vanwege het gevaar van politieke inmenging vanuit de lidstaten. Dus, EMF: niet oprichten!