Hogere inflatie vormt grote bedreiging voor koopkracht pensioenen

Onderwerp:
Dossier:
Hogere inflatie vormt grote bedreiging voor koopkracht pensioenen image
In de discussie over pensioenen lijkt vergeten dat we een unieke periode van lage inflatie achter de rug hebben. Die tijd lijkt voorbij, stellen economen Sylvester Eijffinger en Edin Mujagic. De jaarlijkse inflatie lijkt naar 4 a 5 procent te gaan in plaats van 1 a 2 procent. Bij dit hogere inflatieniveau zit een waardevast pensioen er niet in. Belangrijk is dat pensioenfondsen beleggen in zaken die meestijgen met de inflatie.

Goudszwaard: hogere premie of lagere pensioenen en klaar

Ons pensioenstelsel is niet houdbaar als niet wordt ingegrepen. Dat concludeert de commissie-Goudswaard in haar rapport over de toekomst van het Nederlandse pensioenstelsel. Door de vergrijzing worden de pensioenen onbetaalbaar. In theorie zijn er twee oplossingen: de premies verhogen of de pensioenuitkeringen verlagen. De hele discussie richt zich op welke van die twee te kiezen of welke combinatie. Hiermee wordt de suggestie gewekt dat als dat eenmaal is opgelost, alles in orde is.

Vergeet inflatie niet

Het probleem zal er ook dan niet minder om zijn. Wie een pensioenuitkering krijgt kan ervan rondkomen voor een groot deel dankzij het feit dat de uitkering aangepast wordt aan de inflatie om de koopkracht op peil te houden. Alleen in tijden van crisis, zoals nu, wordt de indexatie achterwege gelaten. Maar de ervaring leert dat de pensioenfondsen dat gemis inhalen zodra de financiële situatie dat toestaat.

Dat was echter makkelijk te doen in het verleden. De inflatie was laag. Sinds de komst van de euro in 1999 bedroeg de gemiddelde jaarlijkse geldontwaarding in Nederland slechts 1 tot 2 procent. In de komende jaren zal de inflatie echter aanzienlijk stijgen in Nederland, Europa en de rest van de wereld. Het ongekende geldpompen om de crisis te bevechten en de financiële sector te redden en de belofte van de belangrijke centrale banken zoals het Amerikaanse Federal Reserve System om nog jarenlang de rente ultralaag te houden is één maar zeker niet de enige oorzaak. De aankomende tekorten aan voedsel, water en de effecten van de vergrijzing dragen ook hun steentje bij.

Het ziet er sterk naar uit dat de inflatie in de komende jaren en zelfs decennia flink hoger zal zijn dan sinds begin jaren tachtig. Met de gemiddelde jaarlijkse inflatie van 4 of 5 procent kunnen de Nederlanders de indexering van hun pensioen op hun buik schrijven. Dat is simpelweg onbetaalbaar.

Fors lagere koopkracht pensioenen

Dat betekent dat de koopkracht van de pensioenuitkeringen fors omlaag zal gaan. Bijvoorbeeld 4 of 5 procent inflatie per jaar betekent koopkracht verlies van tientallen procenten binnen een decennium. Laat staan als de inflatie onverhoopt hoger uitpakt. Het probleem zou groot zijn ook al zou het door de commissie Goudswaard geschetste probleem door een mirakel verdwijnen en de premies niet stijgen en de uitkering nog steeds 70 procent van het middelloon oneindig lang zou bedragen.

De discussie zoals die nu wordt gevoerd is lang niet volledig. Die moet ook gaan over de vraag hoe de pensioenfondsen hun vermogen moeten beleggen. Wel of niet in aandelen beleggen is dan niet zo belangrijk. Wat wel belangrijk is, is dat pensioenfondsen – wellicht verplicht – in die zaken gaan beleggen die over het algemeen mee stijgen met de inflatie.

Beter risicomanagement

Het zou daarnaast voor de hand liggen meer onafhankelijke deskundigen in het bestuur van pensioenfondsen te benoemen om daarmee het interne toezicht binnen een pensioenfonds te versterken. Het aanstellen van een chief risk officer (cro) in de directie van een pensioenfonds zou zeker kunnen helpen om het risicomanagement te verbeteren. Daarnaast kan binnen het bestuur van een pensioenfonds ook een risk committee worden gevormd, dat jaarlijks het risicoprofiel (‘risk appetite’) van het pensioenfonds bepaalt.

Naar een Code Pensioenfondsen

Bovendien moet de deskundigheid van de fondsbestuurders in zijn algemeenheid omhoog. Wellicht moeten wij ook denken aan een examen voor fondsbestuurders vergelijkbaar met het bankiersexamen. Ten slotte zal de transparantie naar de huidige en toekomstige pensioengerechtigden moeten worden vergroot en ook de positionering van de pensioenfondsen naar alle stakeholders. Pensioenfondsen hebben om verschillende redenen een vertrouwensprobleem dat alleen door serieus zelfonderzoek en zelfregulering zal kunnen worden opgelost. Dat zou op korte termijn moeten resulteren in een Code Pensioenfondsen naar analogie van de onlangs ingevoerde Code Banken. Het is de hoogste tijd dat niet alleen het vertrouwen in de banken, maar ook in de Nederlandse financiële sector als geheel – dus eveneens bij de pensioenfondsen - hersteld wordt. Verder doormodderen door pensioenfondsen leidt alleen tot grotere reputatieschade.

Te citeren als

Sylvester Eijffinger, Edin Mujagic, “Hogere inflatie vormt grote bedreiging voor koopkracht pensioenen”, Me Judice, 5 februari 2010.

Copyright

De titel en eerste zinnen van dit artikel mogen zonder toestemming worden overgenomen met de bronvermelding Me Judice en, indien online, een link naar het artikel. Volledige overname is slechts beperkt toegestaan. Voor meer informatie, zie onze copyright richtlijnen.

Afbeelding

Ontvang updates via e-mail