Moreel verheven Europese overheden stellen hun prioriteiten verkeerd

Onderwerp:
Moreel verheven Europese overheden stellen hun prioriteiten verkeerd image
Afbeelding ‘zonder creatie heb je niets’ van de Raaf ( CC BY-NC-ND 2.0)
24 jun 2013
Europese overheden zijn druk bezig om multinationals duidelijk te maken dat ze meer moeten bijdragen aan de staatskas. Volgens Jan Bouwens getuigt het wijzen op een lage belastingmoraal op een dubbele moraal bij de overheid. Jarenlang vond men de komst van multinationals wenselijk, maar nu de staat krap bij kas is moet de deal aangepast worden.In plaats van de belastingopbrengsten te verhogen kunnen Europese overheden beter hun banken herkapitaliseren.

Korten voor dummies

Hongerig naar geld gaan het Verenigd Koninkrijk en Nederland op zoek naar geld om de staatskas te vullen. Hun honger is ingegeven omdat zij het begrotingstekort binnen de in EU-verband afgesproken marges moeten houden. Omdat het tekort wordt bepaald door de ratio van het financieringstekort en nationaal inkomen kunnen we het tekort op twee manieren binnen de regels brengen: verlaag het tekort of verhoog de het nationaal inkomen. Cameron en Rutte kiezen voor een verlaging van de teller door de belastinginkomsten te verhogen.

Bewerken multinationals

Om de belastinginkomsten te verhogen willen zij bij voorkeur geen belastingverhoging doorvoeren maar gaat de voorkeur ernaar uit de betaalmoraal van slecht betalende multinationals te bewerken ten einde die bedrijven ertoe te bewegen meer belasting af te dragen. Om het eigen belang te maskeren, pretendeert Cameron nu in G8 en EU-verband tot belastingmaatregelen te komen die recht doen aan de belastingplicht van bedrijven. Ook maakt men graag gebruik van het Oxam-Novib-rapport waarin het antisociaal gedrag van de internationals aan de kaak wordt gesteld. Deze schijnbewegingen hebben maar een doel: mobilisatie van publieke verontwaardiging.

De achtergrond is echter als volgt. Jaren terug hebben de overheden in het Verenigd Koninkrijk en Nederland bedacht dat je bedrijven binnenslands krijgt en houdt door hen belastingfaciliteiten te verlenen. Dat levert meestal werkgelegenheid en belastinginkomsten op en het verlaagt de uitkeringslast. Dat het bedrijf zelf (nagenoeg) geen vennootschapsbelasting betaalt, is de lage prijs die moet worden betaald voor deze ruil. Echter, nu de regeringen een gapend tekort vaststellen in hun begroting komt deze ‘lage belastingmoraal’ niet meer zo goed uit.

Op zoek naar structurele oplossing

Wat moet men dan doen? Belastingen verhogen? Nee, want dan gaan die bedrijven alsnog weg. Er is een veel subtielere weg; orkestratie van publieke verontwaardiging. Door het publiek te laten denken dat het fout is van bedrijven om ‘belasting te ontduiken’ gaan zij protesteren tegen deze praktijk. De bedrijven gaan dan meer belasting betalen om een koopboycot af te wenden. Maar is dat een goede uitkomst wanneer het begrotingstekort wordt berekend als de verhouding tussen tekort en nationaal inkomen? Je zou er ook voor kunnen kiezen het nationaal inkomen te laten stijgen.

De Amerikaanse weg

In de Verenigde Staten stond in 2008 het water aan de lippen. President Obama kon bij zijn aantreden in 2009 kiezen tussen faillissement of economische groei. Faillissement was nakende omdat de hypothecaire leningen die Freddie Mac and Fannie Mae zelf uitgaven en nog meer de leningen die zij van andere banken opkochten integraal werden gegarandeerd door de Amerikaanse overheid. Als huizenprijzen verder zouden dalen omdat de eigenaren niet aan hun verplichtingen zouden kunnen voldoen, zou de Amerikaanse overheid een bedrag hebben moeten lenen dat NIEMAND zou kunnen opbrengen. Obama moest daarom economische groei forceren. Dat deed hij door de banken het banken te verplichten staatssteun te nemen. Hiermee werd bij de banken tijd gecreëerd om te herstellen en langzaam maar zeker de situatie te creëren waarmee men aan de strengere kapitaaleisen kon voldoen. Daarmee werd ook zeker gesteld dat kredietverlening mogelijk bleef. Het herstel is nog steeds broos maar de strategie lijkt te werken. Kortom, de Verenigde Staten laten zien hoe men herstel afdwingt. 

Zorg ervoor dat de banken worden geherkapitaliseerd zodat zij aan de strengere kapitaaleisen kunnen voldoen. De herkapitalisatie verhoogt de kans dat kansrijke initiatieven in aanmerking komen voor financiering. Het is onbegrijpelijk dat de Europese overheden doorgaan deze zeer belangrijke bron van economische groei stelselmatig te dempen om de bron van twijfelachtige groei (overheidsgaven) in tact te houden door het publiek te mobiliseren om bedrijven aan te sporen meer belasting te betalen. Het eind vorige week door de Europese ministers van financiën nagenoeg bereikte akkoord om banken direct te herkapitaliseren via het ESM-noodfonds kent tal van voorwaarden en gaat op zijn vroegst in de tweede helft van 2014 in. Iedereen zou er beter van worden als we net als in de VS als de wiedeweerga banken herkapitaliseren om hen in staat te stellen te doen wat ze moeten doen: geld uitlenen om kansrijke initiatieven te financieren. Ook in de VS krijgen kleine bedrijven door de strengere regels nog moeilijk toegang tot krediet. Moeilijk is echter beter dan onmogelijk!

* Een verkorte versie verscheen in het Financieele Dagblad van 24 juni 2013.

Te citeren als

Jan Bouwens, “Moreel verheven Europese overheden stellen hun prioriteiten verkeerd”, Me Judice, 24 juni 2013.

Copyright

De titel en eerste zinnen van dit artikel mogen zonder toestemming worden overgenomen met de bronvermelding Me Judice en, indien online, een link naar het artikel. Volledige overname is slechts beperkt toegestaan. Voor meer informatie, zie onze copyright richtlijnen.

Afbeelding
Afbeelding ‘zonder creatie heb je niets’ van de Raaf ( CC BY-NC-ND 2.0)

Ontvang updates via e-mail