PVV-advies bevat voorspelbare Britse kijk op de euro

Onderwerp:
PVV-advies bevat  voorspelbare Britse kijk op de euro image
7 mrt 2012
In opdracht van de PVV heeft Lombard Street Research een onderzoek gedaan naar Nederland en de euro. Het rapport herhaalt bekende macro-economische inzichten over de potentiële instabiliteit van een muntunie. Volgens de Rotterdamse econoom Ivo Arnold is de casus voor een terugkeer naar de gulden echter zwak onderbouwd door een selectief gebruik en misleidende interpretatie van economische gegevens.

Uit de Britse koker

Bij de invoering van de euro was bekend dat er macro-economische risico’s kleven aan een gemeenschappelijke munt. Hoewel de Europese Commissie in 2008 nog beweerde dat de EMU “has secured macroeconomic stability” en dat Europa een “pole of macroeconomic stability” is geworden, was toen al duidelijk dat zich binnen de eurozone grote onevenwichtigheden hadden opgebouwd.1 De beginjaren van de EMU illustreren dan ook de kritiek van de Britse econoom Alan Walters, die in de jaren tachtig de instabiliteit in vaste wisselkoersregimes (en muntunies) voorspelde. Binnen de eurozone werkt dit als volgt. De ECB voert een uniform rentebeleid (“one size fits all”) en kan geen rekening houden met onderlinge verschillen tussen eurolanden. Toch zijn die er wel en het probleem is dat ze zelfversterkend zijn. Een euroland dat zich in een hoogconjunctuur bevindt heeft een bovengemiddelde inflatie. Aangezien de nominale rente overal gelijk is, is de reële rente in dat land relatief laag. Dit ontmoedigt sparen en stimuleert consumeren en investeren. Kortom, er treedt een procyclisch effect op dat kan leiden tot macro-economische onevenwichtigheden.

De Walters-kritiek is de achilleshiel van de EMU en vormt een gemakkelijk doelwit voor de economen van Lombard Street Research. De beginjaren van de EMU ondersteunen immers deze kritiek. Goedkoop kapitaal uit het noorden van Europa financierde jarenlang de zeepbellen en tekorten in het zuiden, waardoor grote onevenwichtigheden in schuldposities en concurrentiekracht werden opgebouwd. Dit betekent nog niet dat het uiteenvallen van de eurozone onvermijdelijk is. Wel dat er flankerend economisch beleid nodig is, gericht op de versterking van de concurrentiekracht van tekortlanden en een beteugeling van het flitskapitaal uit de overschotlanden. Hiermee hebben we meteen het sterkste gedeelte van het rapport gehad.

“How to lie with statistics…”

De PVV gebruikt dit rapport om haar pleidooi voor een terugkeer naar de gulden te ondersteunen. Maar juist op dit punt is het rapport uitermate zwak. Een allesomvattende kosten-batenanalyse van een terugkeer naar de gulden is onmogelijk. De auteurs doen niet eens een poging. In plaats daarvan worden economische gegevens selectief gebruikt, wordt elk economisch onheil op het conto van de euro geschoven en worden onrealistische veronderstellingen gehanteerd. Ik licht dit toe met drie voorbeelden.

Selectief gekozen startdatum

De auteurs maken er een groot punt van dat in de afgelopen jaren de economische groei en de consumentenbestedingen in Nederland zijn achtergebleven ten opzichte van het pre-euro tijdperk en ten opzichte van Zweden en Zwitserland. Deze conclusie is gebaseerd op ondeugdelijk onderzoek. Al het economisch onderzoek over de euro hanteert 1 januari 1999 als startdatum van de muntunie. Lombard Street Research start echter in 2001. Een verdachte keuze, omdat op deze manier twee eurojaren waarin de Nederlandse economie heel goed draaide (1999 en 2000) tot het pre-euro tijdperk worden gerekend! De Britse economen worden ook niet gehinderd door enige kennis van de Nederlandse context. Na het uit elkaar spatten van de internetzeepbel in 2001 duurde het lang voordat de Nederlandse economie begon te herstellen. De beurskrach leidde tot aanzienlijke stijgingen van de pensioenpremies, met een ‘pensioenrecessie’ als gevolg. Met de euro had dit alles niets te maken. Verder is de keuze voor Zweden en Zwitserland willekeurig. Denemarken had meer voor de hand gelegen. En dan nog is het appels met peren vergelijken.

Slechte beleggingen schuld van euro

Lombard Street Research constateert dat het met de handel verdiende geld slecht is belegd door onze financiële instellingen (o.a. in Amerikaanse rommelhypotheken en Zuid-Europese staatsobligaties). Deze constatering is op zichzelf correct, maar ook hier is het de vraag of dit de schuld is van de euro. Domme beleggingen zijn van alle tijden, maar primair de verantwoordelijkheid van beleggers en hun toezichthouders. Wel heeft de muntunie het speelveld van beleggers vergroot, waardoor ze op grotere schaal risico’s konden nemen. Maar dit pleit eerder voor een strenger financieel toezicht dan voor een terugkeer naar de gulden.

Naïeve beleidsdromen

Het rapport schat in dat bij de herinvoering van de gulden de schade voor de Nederlandse handel zal meevallen en dat de nieuwe gulden met circa 10% zal appreciëren. De impliciete veronderstelling daarbij is dat Nederland lid kan blijven van de Europese Unie en dus kan blijven profiteren van de interne markt. Dit is naïef. De Nederlandse regering heeft in 1992 haar handtekening gezet onder het Verdrag van Maastricht. De juridische consequentie van een terugkeer naar de gulden is dat Nederland uit de EU stapt. Wanneer Nederland niet langer zwakke eurolanden in crisistijd wil steunen, zullen de resterende eurolanden hun markten sluiten voor Nederlandse exportproducten. Het gecombineerde effect van een waardestijging van de nieuwe gulden en van handelsrepresailles van de EU zal een slachting aanrichten onder de exportindustrie. Aan deze consequenties van een Nederlandse exit gaat het rapport volledig voorbij.

Eindoordeel

Lombard Street Research stelt terecht een aantal bekende macro-economische gebreken van de EMU aan de orde. Over de vraag of deze dodelijk zijn of dat ze kunnen worden gerepareerd met structurele hervormingen en een beter financieel en budgettair toezicht kan men van mening verschillen. Duidelijk is wel dat hier een grote uitdaging ligt voor Europese politici en beleidsmakers.

Als pamflet om de gulden weer in te voeren schiet het rapport echter schromelijk tekort. Naast bovengenoemde tekortkomingen geldt dat een kleine open economie als Nederland er weinig aan heeft om, zoals Wilders zegt, “baas te zijn over de eigen munt”. Niet voor niets koppelen we onze munt al sinds 1983 aan de Duitse mark.

Referenties

Europese Commissie, 2008, EMU at 10, Successes and challenges after 10 years of Economic and Monetary. Union. European Economy, 2.

Lombard Street Research, 2011, The Netherlands and the Euro, The Full Report, London.

Bron foto: Flickr

Te citeren als

Ivo Arnold, “PVV-advies bevat voorspelbare Britse kijk op de euro”, Me Judice, 7 maart 2012.

Copyright

De titel en eerste zinnen van dit artikel mogen zonder toestemming worden overgenomen met de bronvermelding Me Judice en, indien online, een link naar het artikel. Volledige overname is slechts beperkt toegestaan. Voor meer informatie, zie onze copyright richtlijnen.

Afbeelding

Ontvang updates via e-mail