Splijtzwam Europa en de verkiezingen

Onderwerp:
Dossiers:
Splijtzwam Europa en de verkiezingen image
Afbeelding ‘President Van Rompuy…’ van President of the European Council (CC BY-NC-ND 2.0)
De verkiezingen komen eraan en de econoom Lubbers en de socioloog Van Seters zien vooral Europa als het dominante verkiezingsthema naar voren springen. Zij hopen echter dat de Nederlandse discussie zich niet beperkt tot abstracties - vóór of tégen Europa - maar over de juiste prioriteiten gaat: hervorming van de governance van de EU en investering in duurzame groei. Het recent voorgestelde Plan Van Rompuy biedt volgens de auteurs perspectief.

Europa als verkiezingsthema

De Sportzomer is nu echt voorbij, en met de nodige vertraging maakt Nederland zich op voor iets heel anders: de verkiezingen van 12 september. Waar gaan die verkiezingen over? Het antwoord op die vraag lijkt voor de hand te liggen: over Europa. De vanzelfsprekendheid van dat antwoord wordt in de eerste plaats bepaald door de retoriek waarmee Geert Wilders op 21 april het kabinet-Rutte/Verhagen opblies: “Anders dan de VVD en het CDA weigert de PVV zich neer te leggen bij het dictaat van Europa.” Hiermee doelde Wilders op de in zijn ogen door “de Brusselse bureaucraten” opgelegde norm voor een begrotingstekort van maximaal 3 procent.

Ook het spraakmakende interview met Emile Roemer in Het Financieele Dagblad van 16 augustus wijst in deze richting. Net als de PVV-leider is de SP-voorman mordicus tégen Europa, en hij betitelt de Europese boete op overschrijding van de 3 procent-norm als “idioterie”—een boete die hij op voorhand aankondigt nooit te zullen gaan betalen (“over my dead body”).

Eindelijk discussie

De verkiezingen gaan dus over Europa. Eindelijk, zullen velen zeggen. Dat geldt vooral voor de tegenstanders van verdere Europese integratie, want zij werden de afgelopen jaren niet moe te beweren dat er te weinig over Europa werd gediscussieerd en dat een politieke elite Nederland stilzwijgend de Europese Unie had “ingerommeld”.

Maar wij zien nog twee andere redenen om positief te zijn over Europa als hét centrale onderwerp waarover Nederlanders op 12 september kunnen gaan stemmen. Een, Wilders heeft er inderdaad voor gekozen de vreemdeling te laten vallen als eerste prioriteit, en daarvoor zijn bezwaren tegen Europa in de plaats gesteld. Zo werd Europa de splijtzwam van het gedoogkabinet, en het hoort bij een serieuze democratie om de verkiezingen dan ook te gebruiken voor een grondige discussie daarover. Nu die kans zich voordoet, moeten we die vooral niet laten lopen.

Twee, ook typisch nationale onderwerpen als de hervorming van de woningmarkt, het pensioenstelsel, de arbeidsmarkt, de gezondheidszorg en aanverwante zaken zijn natuurlijk allang niet meer “typisch nationaal”, maar in werkelijkheid net zo verbonden met grensoverschrijdende ontwikkelingen als de meeste andere aspecten van ons leven. Al die nationale onderwerpen zijn mede afhankelijk van wat er elders in Europa gebeurt. Maar als dat zo is, dan kunnen we die Europese discussie ook maar beter zo openlijk mogelijk voeren.

Prioriteiten in discussie

Zoals gezegd, de verkiezingen gaan dus (vooral) over Europa. Maar wat betekent dat in concreto? Naar onze overtuiging verdienen twee zaken thans de hoogste prioriteit op de Europese agenda. Een, de noodzaak het bestuur en beheer van de Europese Unie (inclusief de EMU) aan te passen. In goed Nederlands: hervorming van de governance. Twee, de even urgente noodzaak om in Europees verband serieus werk te maken van “groene groei” en daardoor banen. Het toeval wil dat de Europese Raad op zijn meest recente bijeenkomst (28-29 juni 2012) op beide punten belangrijke besluiten heeft genomen.

De Europese Raad boog zich toen over de voorstellen van EU-president Van Rompuy. Deze voorstellen waren door Van Rompuy ontwikkeld in nauwe samenwerking met de presidenten van de Europese Commissie (Barroso), de Eurogroep (Juncker) en de Europese Centrale Bank (Draghi). De positieve betrokkenheid van vier belangrijke Europese instituties bij deze voorstellen zegt iets over de draagkracht van het “Plan Van Rompuy”.

Plan Van Rompuy

Ook inhoudelijk beschouwen wij het Plan Van Rompuy (26 juni 2012, EUCO 120/12) als de belangrijkste poging sinds het uitbreken van de eurocrisis om de governance van de Europese Unie te hervormen. Het Plan Van Rompuy is samengesteld uit vier “bouwstenen”: (1) een Bankenunie; (2) een Begrotingsunie; (3) een verdere invulling van het Groeipact; en (4) een versterking van de democratische legitimiteit en verantwoordingsplicht. Die bouwstenen verdienen daarom in de verkiezingscampagnes van de komende weken de grootst mogelijke aandacht.

De Europese Raad heeft in juni jl. de EU-president gevraagd zijn voorstellen nader uit te werken ten behoeve van de a.s. oktober-bijeenkomst van de Raad. In december wil de Raad dan tot goedkeuring van die voorstellen overgaan. Met andere woorden, een diepgaande discussie over het Plan Van Rompuy levert een wezenlijke bijdrage aan de beraadslagingen op Europees niveau. Dit zou voor- en tegenstanders van het Plan Van Rompuy evenzeer moeten aanspreken.

In zijn conclusies van 28-29 juni 2012 besprak de Europese Raad daarnaast de noodzaak van “groei, investeringen en banen”—dit alles om “Europa weer de weg naar slimme, duurzame en inclusieve groei te doen inslaan.” De Raad besloot zelfs tot een heus “Pact voor groei en banen”. Dat Pact verwijst ook expliciet naar het belang van “duurzame groei”—al had de Raad zich volgens ons nadrukkelijker en concreter moeten uitspreken over dit onderwerp.

Dit laatste geldt ook voor twee financiële voorstellen in het Pact: het besluit om 120 miljard euro te reserveren voor “snelwerkende groeimaatregelen” en het voornemen om het uitleenvermogen van de Europese Investeringsbank (EIB) met 60 miljard euro te verhogen. Het zou goed zijn geweest als de Raad al op dit moment en helder had bepaald dat deze 180 miljard euro voor “bijkomende investeringen” het best bestemd kunnen worden voor groene groei. Dat levert immers banen op.

Centrale rol investeringsbank

Wat ons betreft zou de EIB zelfs een sleutelrol moeten krijgen bij de beoordeling van groene investeringsprojecten. Zowel in Brussel als in de afzonderlijke lidstaten liggen er al legio van dergelijke projecten op de plank. Juist nu op steeds grotere schaal middelen worden vrijgemaakt voor groene groei, is het geboden een sterke organisatie met een bewezen staat van dienst en de hoogste financiële expertise verantwoordelijk te maken voor de selectie van die projecten—en wellicht ook voor de verdere uitwerking van het Pact. De EIB past naar onze mening uitstekend in dit profiel.

* Een sterk verkorte versie is verschenen in het Financieele Dagblad van 18 augustus 2012.

Te citeren als

Ruud Lubbers✝, Paul van Seters, “Splijtzwam Europa en de verkiezingen”, Me Judice, 18 augustus 2012.

Copyright

De titel en eerste zinnen van dit artikel mogen zonder toestemming worden overgenomen met de bronvermelding Me Judice en, indien online, een link naar het artikel. Volledige overname is slechts beperkt toegestaan. Voor meer informatie, zie onze copyright richtlijnen.

Afbeelding
Afbeelding ‘President Van Rompuy…’ van President of the European Council (CC BY-NC-ND 2.0)

Ontvang updates via e-mail