Task Force Mobiliteit gaat niet ver genoeg

De Taskforce MobiliteitsManagement heeft een aantal interessante suggesties gedaan om de mobiliteit in Nederland van zijn knelpunten te ontdoen. Meer thuiswerken, flexibelere aanwezigheid op de werkplek, etc. Regelingen waarvan ik me al vaak heb afgevraagd waarom ze al niet spontaan op grote schaal worden toegepast. De moderne werknemer heeft veel vrijheid en autonomie, en het is mij een raadsel waarom mensen niet ‘s ochtends eerst thuis hun laptopje open maken en allerlei dingen doen waarvoor ze niet op kantoor hoeven te zitten.

Wat zijn de plannen?

De Commissie stelt ook voor om de reiskostenvergoeding in de vorm te gieten van vaste bedragen, voor iedereen gelijk, om zo subsidiering van ongewenste keuzes te voorkomen. De werknemer zou een vast reisbudget moeten krijgen, de fiscale reiskostenaftrek zou evenzeer een vast bedrag moeten zijn.

Wat kan beter

Het ligt natuurlijk veel meer voor de hand om de reiskostenvergoeding volledig af te schaffen. In ieder geval fiscaal. Het is toch belachelijk dat een land dat stikt in zijn files een fiscale subsidie zet op woon-werk verkeer en zo stimuleert dat werknemers op (grote) afstand van hun werk gaan wonen? Empirisch onderzoek naar de effecten van reiskostenvergoeding is zeer schaars, maar geeft wel aan dat de reiskostenaftrek tot verstoring leidt. Complete afschaffing heeft meteen als bijkomend voordeel dat de inkomsten belasting wordt vereenvoudigd. Er liggen op dit onderdeel weliswaar nauwelijks complicaties maar het scheelt in ieder geval de bureaucratie van de openbaarvervoerverklaring.

Werkgevers zouden de reiskostenvergoeding ook helemaal moeten afschaffen. Waarom zou een werkgever ervoor betalen als een werknemer op 30 kilometer van zijn werk wil gaan wonen? Die keuze ligt helemaal in het domein van de consumenten. De werkgever betaalt toch ook niet voor een vaatwasser? Toch zijn werkgevers in de praktijk bereid reiskosten te vergoeden. Het is een vreemd soort prijsdisciminatie. Bij het aantrekken van een nieuwe werknemer uit een verder weg gelegen gebied kunnen reiskosten een rol spelen en kan een vergoeding de kandidaat over de streep trekken. Maar waarom zou je alle werknemers permanent een reiskostenvergoeding geven als je maar een werknemer over de streep hoeft te trekken? De reiskostenvergoeding is geen discriminatie op grond van kwaliteit of schaarste van de werknemer maar op grond van woon-werk afstand. Wat eigenlijk een individuele regeling zou moeten zijn om bij schaarste een nieuwe werknemer uit een verder weg gelegen gebied over de streep te trekken, is uitgegroeid tot een generieke en permanente subsidie om werknemers verder weg te laten wonen.

Conclusie

Als inderdaad de gehele reiskostenvergoedingvergoeding (en -aftrek) in de vorm van een vast bedrag wordt gegeven, voor iedereen gelijk ongeacht afstand en wijze van reizen, is dat zeker een stap vooruit. Het vaste bedrag is dan gewoon een deel van het loon geworden, met een rare naam. Handhaven van dat bedrag is dan het smeergeld voor de overgangsregeling. Maar ik zou dan dat smeergeld hebben benut om de regeling ook echt af te schaffen. Voor de duidelijkheid en vooral om toekomstige verwateringen en slimme varianten te voorkomen. De Nederlandse traditie leert dat vereenvoudigingen zelden permanent zijn, en dat juist het omgekeerde de regel is: “verfijningen” en “nuanceringen” groeien als algen aan een eens zo gladde kiel. Kortom, de Task Force had nog radicaler kunnen zijn. Door de hele regeling af te schaffen, zou ook terugkeer naar een ongewenste subsidie in de toekomst steviger geblokkeerd worden.