Agenda 2010
Na de hereniging in 1989 kwam Duitsland economisch in
zwaar weer terecht en het is dit pas te boven gekomen met grote hervormingen in
onder andere het arbeidsrecht en het sociaal stelsel, de zogenaamde Agenda
2010. Nederland zit nu in een vergelijkbare situatie als Duitsland aan het
begin van deze eeuw. De werkloosheid stijgt onder jongeren en ouderen, de
overheidsfinanciën zijn niet op orde en worden ondanks steeds nieuwe
bezuinigingen niet structureel beter. Grote hervormingen blijven uit. De hoge
werkloosheid en daarmee samenhangende sociale uitkeringen zijn een zware last
voor de staatskas. Door de duur van de recessie staat de maatschappelijke
solidariteit onder druk.
De meest recente cijfers over de werkgelegenheid in de
private sector van 2011 tonen aan dat de werkgelegenheid bij het Duitse midden-
en kleinbedrijf groter is dan in Nederland. In 2011 hebben Duitse kleine bedrijven
(dus met minder dan 10 werknemers) 1,4% meer mensen in dienst genomen dan
Nederlandse bedrijven in diezelfde periode.
Verschillend
arbeidsrecht
Een aanzienlijk deel van de verschillen tussen Nederland
en Duitsland kan worden herleid tot verschillen in het arbeidsrecht tussen
beide landen. Een aanpassing van arbeidsrechtelijke bepalingen naar Duits
voorbeeld zorgt voor substantieel meer arbeidsplaatsen bij kleine bedrijven. Stel
dat Nederland een soortgelijke groei had meegemaakt dan zou een toename van de vraag naar arbeid in de
private sector van 1,4% betekenen dat er ruim 57.000 banen bij zouden komen. Op
het huidige werkloosheidsniveau van 668.000 mensen leidt dit tot een afname van
8,5% en tegelijkertijd tot een verbetering van de overheidsfinanciën.
Ontslagbescherming
Hoewel het Duitse arbeidsrecht niet de reputatie heeft
werkgeversvriendelijk te zijn, kent het soms adequatere mogelijkheden voor
werkgevers dan het Nederlandse recht. Een belangrijk aspect is dat bedrijven
tot 10 werknemers niet onder de zware ontslagbescherming van het
'Kündigungsschutzgesetz' vallen. Achtergrond hiervan is dat in een klein
bedrijf de bijzondere vertrouwensrelatie tussen werkgever en werknemer nog
sterker is dan in grote ondernemingen en zeer belangrijk voor het
bedrijfsklimaat. Verder beschikken kleine ondernemingen over minder financiële
middelen. Ontslagbescherming bij deze bedrijven is in grote lijnen
beperkt tot gevallen van misbruik door de werkgever of anderszins onacceptabele
ontslagredenen. Ontslagvergoedingen worden bij deze bedrijven praktisch niet
toegekend. De bakker om de hoek wordt terecht anders behandeld dan grotere
bedrijven.
Volg Duits
voorbeeld
Duitsland heeft laten zien dat er veel werkgelegenheid
bij deze kleine bedrijven wordt gecreëerd. En Nederland zou veel werkgelegenheidswinst
kunnen boeken als kleine bedrijven qua ontslagrecht een vergelijkbare
juridische positie zouden krijgen. Een structurele toename van de
werkgelegenheid van ruim 1% is een substantiële verbetering, die
maatschappelijk wenselijk is, politiek relevant en praktisch uitvoerbaar. Kleine
ondernemingen in Nederland moeten namelijk wèl rekening houden met de huidige
arbeidsrechtelijke bepalingen voor ontslag en re-integratie van zieke
werknemers.
Deze bedrijven lopen daarom een groot risico bij het aantrekken
van nieuwe werknemers. Tijdelijke contracten bieden een beperkte bescherming en
doen bijvoorbeeld geen recht aan de behoefte om met klanten en de werkgever een
duurzame vertrouwensrelatie op te bouwen. Menig kleine ondernemer zal eerder
zijn bedrijvigheid uitbreiden en iemand extra in dienst nemen als het
eenvoudiger en goedkoper wordt om bij economisch slecht weer eventueel verder
te kunnen gaan met minder mensen in loondienst. Indien kleine ondernemingen
arbeidsrechtelijk een uitzonderingspositie krijgen, dan zal de vraag naar
arbeid van jongere, maar vooral ook van oudere werknemers, in dit segment
aanzienlijk stijgen.
Hervorming
gevraagd
Zonder structurele hervormingen van het arbeidsrecht en
het uitkeringsstelsel verslechtert de arbeidsmarktpositie, vooral van oudere
werknemers. De uitdaging en de kansen — zoals het Duitse succes laat zien —
liggen in substantiële, structurele hervormingen in het arbeidsrecht en het
uitkeringsstelsel. De vergaande arbeidsrechtelijke vrijstelling van kleine
bedrijven tot tien werknemers biedt een goede mogelijkheid tot het structureel
creëren van meer banen en reikt veel verder dan tot nu toe het sociaal akkoord.
* Dit artikel is in gewijzigde vorm verschenen in het Financieel Dagblad van 8 februari 2014.
Te citeren als
Axel Hagedorn, Gerard Pfann, “Vrijstelling ontslagbeperkingen voor kleine bedrijven zorgt voor werkgelegenheid”,
Me Judice,
12 februari 2014.
Copyright
De titel en eerste zinnen van dit artikel mogen zonder toestemming worden overgenomen met de bronvermelding Me Judice en, indien online, een link naar het artikel. Volledige overname is slechts beperkt toegestaan. Voor meer informatie, zie onze copyright richtlijnen.
Afbeelding
Afbeelding ‘Gaan werknemers VW Vorst terug aan het werk?’ van han Soete (CC BY-NC-SA 2.0)