Beleidsmakers en economen moeten ook sorry zeggen

Floris Deckers, bestuursvoorzitter bij Van Landschot Bankiers en eerder werkzaam in directiefuncties bij ABN-Amro, wordt alom geprezen voor de verontschuldigingen die hij twee weken geleden heeft aangeboden voor zijn rol in de kredietcrisis. De Vereniging van Effectenbezitters eiste vorige week dat Nout Wellink, topman van De Nederlandsche Bank, zijn excuses aanbiedt voor het onderschatten van de problemen en de impact daarvan op de economie. En tijdens de protesten rondom de bijeenkomst van de G20 deze week krijgt de bankwereld wederom de zwarte piet in de schoenen geschoven. Graag nodig ik de volgende beleidsmakers uit om zitting te nemen in het beklaagdenbankje: Jimmy Carter, Bill Clinton, George Bush, Alan Greenspan en beleidsmakers uit China. En na de bekendmaking van de kabinetsplannen vorige week mag Premier Balkenende ook aanschuiven.

Amerikaanse presidenten

Jimmy Carter, Bill Clinton en George Bush dienen hun excuses aan te bieden voor de Community Reinvestment Act (CRA). Onder Jimmy Carter werd in 1977 de CRA aangenomen die banken verplichtte hypotheken te verstrekken aan risicovolle minderheidsgroepen. In 1995 werd deze wet onder Bill Clinton aangescherpt. In 2002 breidde George W. Bush de mogelijkheden verder uit voor minderheidsgroepen om de American Dream onder onverantwoorde omstandigheden te verwezenlijken.Inmiddels is welbekend dat de kredietcrisis haar oorsprong vond op de ‘subprime’ markt in de Verenigde Staten, de markt voor risicovolle hypotheken.

Centrale bankpresidenten

Alan Greenspan dient zijn excuses aan te bieden (en heeft dat ook gedaan) voor het veel te ruime monetaire beleid dat de Amerikaanse centrale bank onder zijn leiding voerde. Hij wist alle crises die onder zijn bewind ontstonden, in de kiem te smoren. Dat deed hij door enorme hoeveelheden geld in de economie te pompen. En een deel van dat geld kwam uiteindelijk op de Amerikaanse ‘subprime’ markt terecht. De gevolgen zijn inmiddels bekend.

Chinese beleidsmakers

Beleidsmakers uit China dienen hun excuses aan te bieden voor de systematische onderwaardering van de Chinese munt. Dit veroorzaakte een overschot op de handelsbalans van China. Daardoor werden grote reserves in Amerikaanse dollars opgebouwd en belegd in Amerikaans schatkistpapier. Dit drukte de rente in de Verenigde Staten en versterkte het ruime monetaire beleid van de Amerikaanse centrale bank.

Premier Balkenende

Premier Balkenende dient zijn excuses aan te bieden voor zijn onzorgvuldig handelen. Vorig jaar nam hij het woord recessie al in de mond nog voordat er enige sprake was van economische neergang. Alleen al door te praten over een economische recessie, zullen door emoties en angsten gedreven mensen hun hand op de knip gaan houden. En dat terwijl de vice-premier, Wouter Bos, ons er steeds op wijst dat geld moet rollen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat het Amerikaanse National Bureau of Economic Research een tijd wacht met haar bepaling van een recessie.

Ook voor het vorig week bekendgemaakte kabinetsplan voor de kredietcrisis dient Premier Balkenende zijn excuses aan te bieden. Het plan voorziet in loonmatiging terwijl alom bekend is dat de economische pijnpunten aan de vraagkant en niet aan de aanbodkant liggen. Daarin verschilt deze crisis dan ook wezenlijk van die van het begin van de jaren tachtig van de vorige eeuw, zoals opgemerkt door het Centraal Planbureau. Verder geeft het principebesluit om de AOW leeftijd te verhogen een enorme deuk in het al diepgezakte vertrouwen aan de vraagkant.

Vereniging van Effectenbezitters

In plaats van Nout Wellink in het beklaagdenbankje te zetten, zou de Vereniging van Effectenbezitters de hand in eigen boezem moeten steken. Aandeelhouders hebben immers banken opgejaagd om steeds meer risico’s te nemen. Als econoom geef ik graag het goede voorbeeld door namens mijn collega’s excuses aan te bieden.

Economen

Afgeschrikt van conjunctuursturing als gevolg van de stagflatie in de jaren zeventig van de vorige eeuw hebben economen en masse het Nieuw Klassieke gedachtegoed omarmd en daarmee een ongebreideld geloof in de rationaliteit van de mens en de heilzame werking van de markt. Onze aandacht richtend op structureel beleid, beloofden wij een hogere economische groei. De schommelingen daaromheen werden voor lief genomen. Met de enorme neergang als gevolg van de kredietcrisis als harde leerschool, omarmen wij weer met enthousiasme de zo lang verguisde inzichten van John Maynard Keynes en daarmee een actieve rol voor overheidsbeleid in conjunctuursturing.

Laurence Peter, ook wel bekend van het Peter Principle, heeft ooit gezegd dat een econoom een expert is die morgen weet waarom de voorspelling die hij gisteren heeft gedaan vandaag niet is uitgekomen. Economen bieden hier graag hun excuses voor aan. Nu de beleidsmakers nog.

* Dit artikel is tevens verschenen in Trouw van 2 april 2009.