Bonus is voor bankier net zo zeker als kado’s met sinterklaas

Geen openheid van zaken

Tijdens de financiële crisis is besloten de vrijheid van banken in te perken bij de vaststelling van salarissen. De financiële sector blijft echter een gesloten bolwerk. Het Sustainable Finance Lab onder leiding van voormalig RABO-topman en SER-lid Herman Wijffels pleitte onlangs voor de afschaffing van variabele beloning in de financiële sector (rapport SFL, 24 nov 2011). Dit voorstel werd door de banken hooghartig weggewuifd. Echter, zo lang de financiële sector niet bereid is openheid van zaken te over het variabele beloningsbeleid roept men een verbod over zichzelf af.

Als we op zoek gaan naar salarissen, vinden we alleen gegevens over beloning terug in de jaarverslagen van de banken die aan de beurs zijn genoteerd. De informatie die in deze verslagen wordt gegeven schiet dan ook nog tekort om vast te stellen of bankmanagers terecht werden beloond. We kunnen met de gegevens die voor handen zijn wel een beeld schetsen van de beloningscontracten voor bankmanagers.

In de eerste plaats stellen we vast dat de variabele beloning ook in 2010 voor een aantal managers hoger is dan volgens de bankcode mag. Een groter probleem is echter dat een groot aantal bankmanagers eenvoudig haalbare targets krijgt opgelegd.

Uit de schamele informatie die de financiële sector geeft over beloningen kunnen we moeilijk vaststellen op basis van welke prestaties bankmanagers werden beloond. We willen die informatie hebben om vast te kunnen stellen of targets uitdagend werden gesteld.

Variabel versus vast

Om hier toch inzicht in te krijgen, verzamelden we beloningsgegevens verstrekt door beursgenoteerde banken en verzekeraars. We maken in onze gegevens onderscheid tussen de variabele en de vaste beloning. Door het variabele deel van het salaris te delen op het vast salaris berekenen we de targetratio. Als de variabele beloning gelijk is aan (de helft bedraagt van de) de vaste beloning, stellen we dat de manager 100 procent (50 procent) van zijn targets haalde; de target ratio is dan 1 (1/2).

Op basis van de targetratio zien we dat een bankmanager in 2005 een kans heeft van 75 procent om alle targets te halen. De kans op het halen van één target ligt dan zelfs op 100 procent. Midden in de crisis van 2008 bedraagt deze kans nog slechts 10 procent, maar de manager heeft nog altijd 20 procent kans om de helft van de gestelde targets te halen en 41 procent kans op het halen van een target. In 2010 bewegen we weer in de richting van de situatie van voor de crisis. We zien dat bankmanagers een kans van 56 procent hebben om al hun targets te halen, terwijl de kans op het halen van een target reeds op 65 procent ligt. Hierdoor lijken de targets in 2010 moeilijker haalbaar te zijn dan voor de crisis.

Hebben banken dan toch iets geleerd? Het antwoord luidt ontkennend. Voor een aanzienlijk deel van de bankmanagers geldt dat de variabele beloning de facto gelijk is aan een vaste beloning. We zien voor de categorie managers die al hun doelen in 2009 haalden, een kans van 86 procent dat ze in 2010 opnieuw hun targets halen. Voor deze managers stellen de banken dus geen uitdagende doelen.

Wat leren we hieruit?

In de eerste plaats lijkt het variabele deel van de beloning in vele opzichten op een vaste beloning. In lijn met het idee van Wijffels zou men daarom de variabele beloning even goed kunnen afschaffen door de betrokken bedragen definitief aan het vaste deel toe te voegen. Als banken toch willen vasthouden aan variabele beloning, moeten de raden van commissarissen veel meer werk maken van targetstelling. Voor veel bankmanagers is het extreem eenvoudig hun targets te halen. Tot slot moeten het alle financiële instellingen die niet op de beurs staan genoteerd verplicht worden beloningsgegevens openbaar te maken.

Een kort artikel van dezelfde strekking is eerder verschenen in de Volkskrant van 3 december 2011.

Referenties

Dongen, S. van (2011), The (relative) use of different performance measures in bonus contract; an investigation of Banks in the Netherlands. Master's Thesis, Tilburg University.

Wijffels, Herman en anderen (2011), Maak financiële sector weer veilig en simpel, Het Sustainable Finance Lab, de Volkskrant, 26 november 2011