Collectieve kortingen belemmeren makkelijk overstappen van zorgverzekeraar

December overstapmaand

In december maken zorgverzekeraars hun premies voor het komende jaar bekend en versturen een aanbieding voor verlenging van de polis aan huidige verzekerden. De in 2006 ingevoerde zorgverzekeringswet staat consumenten toe om elk jaar per 1 januari te wisselen van verzekeraar. Momenteel zijn er substantiële verschillen in premies tussen verzekeraars. Voor de basisverzekering met hetzelfde niveau van vrijheid in zorgkeuze kan het verschil in premie oplopen tot 19%. In een transparante markt met lage overstapkosten zouden dusdanige prijsverschillen leiden tot massaal overstappen naar de goedkopere verzekeraars.

Naar verwachting zal dit jaar het aantal overstappers niet hoger zijn dan de 5% van de afgelopen drie jaar. Alleen in 2006, het jaar van de invoering van de nieuwe zorgverzekeringswet, is een aanzienlijk deel van de mensen overgestapt (een kleine 20%). Heel wat huishoudens hebben afgelopen jaren al eens ervaren hoe makkelijk het is over te stappen. Verzekeraars proberen overstappen zo makkelijk mogelijk te maken en bieden klanten een opzegservice voor de oude verzekering. Het probleem ligt dus niet hoge overstapkosten.

Kiezen is moeilijk

Het lage aantal overstappers moet worden verklaard uit het feit dat de markt niet transparant is. Een belangrijke reden hiervoor is de wildgroei aan collectieve kortingen die worden aangeboden. Een greep uit de collectieve kortingen die ons de afgelopen maand werd aangeboden: via de Vereniging Eigen Huis korting bij FBTO, via de ANWB korting bij VGZ, via de Vrije Universiteit korting bij Agis, als ex-deelnemer aan het VU-collectief korting bij FBTO, als geregistreerde bij Marktplaats.nl korting bij OHRA, als klant van de Rabobank korting bij Interpolis, als deelnemer aan Airmiles-sparen korting bij OHRA en als lid van de Consumentenbond korting bij zo’n beetje alle verzekeraars. En dan hebben we het nog niet over de korting die we hadden kunnen krijgen bij een lidmaatschap van de Postcode loterij (Agis), Natuurmonumenten (Menzis), FNV (ook Menzis) of CNV (Zilveren Kruis) of als we de verzekering zouden afsluiten via Independer (korting bij OHRA, Delta Lloyd en De Friesland). Daarnaast zijn er dan nog patiëntenverenigingen die een collectieve korting bedongen hebben voor hun leden. In veel gevallen wordt zelfs het lidmaatschap van de patiëntenvereniging vergoed door de zorgverzekeraar. Het is duidelijk dat de zorgverzekeraars op deze manier de markt intransparant maken waarmee zoekkosten verhoogd worden en overstappen ontmoedigd wordt.

Het is onduidelijk wat het maatschappelijk nut van het bestaan van de collectieve kortingen is. De mogelijkheid om korting te geven op een collectieve verzekering is ingebouwd in de zorgverzekeringswet om twee redenen. Ten eerste, om verzekeraars te stimuleren meer te doen aan preventie als een werkgever zowel een ziekteverzuim/arbeidsongeschiktheidsverzekering heeft voor haar werknemers, als een groot deel van die werknemers een zorgverzekering heeft bij diezelfde verzekeraar. En daarnaast om verzekeraars meer macht te geven in het onderhandelen met zorgleveranciers over zorg aan een grote groep relatief homogene klanten (bijvoorbeeld mensen met dezelfde aandoening).

Maar waarom zouden mensen die zich registreren bij Marktplaats korting moeten krijgen, welk kenmerk hebben zij gemeen? Het grootste deel van de aangeboden collectieve kortingen gaat volstrekt voorbij aan het oorspronkelijk doel.

Collectieve kortingen bemoeilijken werk vereveningsfonds

De mogelijkheid elk willekeurig collectief te starten bemoeilijkt het werk van het vereveningsfonds dat tot doel heeft verzekeraars te compenseren voor individuen met hoge verwachte zorgkosten. Hoe geavanceerd zo’n systeem ook is, er zitten altijd schoonheidsfoutjes in die een verzekeraar kan uitbuiten. Stel dat een verzekeraar gecompenseerd wordt voor elke vrouwelijke verzekerde tussen 20 en 40 jaar omdat zij kinderen krijgen en dus gemiddeld hogere zorgkosten hebben. Een verzekeraar met een collectief gericht op vrouwelijke studenten wordt gecompenseerd worden via het vereveningssysteem terwijl ze weten dat de zorgkosten waarschijnlijk laag zullen zijn.

Door de collectieve kortingen is de markt onoverzichtelijk. Zelfs als consumenten vergelijkingssites gebruiken, dan moeten ze bijhouden hoeveel premies veranderen met alle mogelijke collectieve kortingen waar ze aanspraak op kunnen maken. Zoekkosten zijn dus hoog, wat verklaart dat er weinig wordt overgestapt terwijl premieverschillen substantieel zijn. In een markt met hoge zoekkosten kunnen verzekeraars hogere premies vragen zonder het risico te lopen veel verzekerden te verliezen. Dit lijkt de oorspronkelijke intentie van de zorgwet te ondermijnen. Het idee was dat verzekeraars met de zorginstellingen onderhandelen over de prijzen. En dat verzekeraars die erin slagen goedkoop zorg in te kopen vervolgens veel verzekerden kunnen trekken door lage premies aan te bieden. Dat betekent ook dat zorginstellingen tegen zo laag mogelijke kosten moeten werken.

In de huidige onoverzichtelijke markt lijken de prikkels voor verzekeraars om goedkoop zorg in te kopen en lage premies aan te bieden veel kleiner dan in een transparante markt. Het wordt daarom tijd om de huidige wildgroei aan collectieve korting een halt toe te roepen. De collectieve kortingen worden niet gebruikt waarvoor ze bedoeld waren en genereren geen maatschappelijk waarde. Het volledige afschaffen ligt voor de hand. Als dat niet mogelijk is dan zal in ieder geval een beperking moeten komen welke collectieven een korting mogen bedingen. Maar tot die tijd staat het Me Judice natuurlijk vrij een leuke collectieve korting voor haar lezers te regelen.