EU-voorstel splitsing banken moet aangepast en aangenomen worden

Onderwerp:
EU-voorstel splitsing banken moet aangepast en aangenomen worden image

bron: David Shankbone, Flickr

6 jan 2015

De Britse eurocommissaris Jonathan Hill, verantwoordelijk voor bankregulering in de nieuwe EU Commissie, overweegt het door zijn voorganger Barnier ingediende voorstel voor opsplitsing van banken in de EU in te trekken wegens grote weerstand bij enkele lidstaten. Volgens Dick van Wensveen moet dit voorkomen worden.Als het voorstel volledig van tafel gaat ondervindt de hervorming van het financiële stelsel - die juist goede voortgang boekt met verhoging van kapitaalbuffers en centralisatie van het toezicht bij de ECB - een ernstige terugslag.

Wat is er aan de hand?

Het Commissievoorstel van 28 januari 2014 is een vervolg op het rapport van de expert groep onder voorzitterschap van Liikanen die eind 2012, op basis van een uitvoerige en zeer deskundige analyse van het Europese bankwezen, tot een Salomonsoordeel kwam over de vraag of grote banken opgesplitst moeten worden in een “retailbank” -die wegens het grote publieke belang tijdens een crisis op overheidssteun kan rekenen- en een “investment bank” -die in zo’n situatie failliet moet kunnen gaan-. De expertgroep meent – terecht - dat zo’n scheiding niet langs deze lijn gemaakt moet worden, maar beperkt moet blijven tot afscheiding van de handelsactiviteiten die niet in opdracht van cliënten maar op initiatief van de bank zelf worden uitgevoerd, zoals “proprietary trading”, financiering van gelieerde private equity funds , hedgefunds en special purpose vehicles (SPV). Deze activiteiten zouden in een aparte vennootschap, maar wel binnen de bankholding, moeten worden ondergebracht. De aparte vennootschap krijgt in een crisissituatie geen staatssteun. De afscheiding moet plaats vinden als de handelsactiviteiten een bepaalde omvang en percentage van het balanstotaal overschrijden. Deze ondergrens ligt zo hoog dat zij alleen de top 30 banken in Europa zou raken; het Nederlandse bankwezen blijft vrijwel ongemoeid

Het voorstel dat Barnier in januari 2014 indiende was op het Liikanen-rapport gebaseerd maar gaat in belangrijke opzichten verder. Allereerst geeft het de toezichthouders de bevoegdheid banken te verplichten nog andere riskante 'investment banking'-activiteiten in aparte entiteiten, met een eigen kapitaalstructuur, binnen de bank onder te brengen. Belangrijker nog is dat het EU-voorstel proprietary trading en dergelijke boven een bepaalde limiet geheel en al verbiedt. Dit in navolging van de “Volcker rule” die deel uitmaakt van de in de VS inmiddels aangenomen Dodd Frank Act.

Amendering noodzakelijk

Dat is waarschijnlijk een brug te ver. De belangen zijn groot omdat vooral de grote banken , afhankelijk van de renteontwikkeling, veel geld verdienen aan proprietary trading. Als dit de angel is, zou de Commissie er verstandig aan doen de aanbeveling van het Liikanen-rapport alsnog over te nemen en proprietary trading niet te verbieden maar toe te staan in een separate vennootschap met aparte kapitalisatie binnen de bankholding. Inmiddels is een resolutieregeling op EU-niveau aangenomen die nu nationaal wordt geïmplementeerd. Deze maakt mogelijk dat in geval van nood de bank wordt gered en de handelsafdeling failliet gaat. Aldus geamendeerd zou het EU-voorstel hopelijk aanvaard kunnen worden. Dat is zeer wenselijk om de volgende redenen.

Allereerst omdat het in een crisis overheidssteun beperkt tot die bankactiviteiten die het echt waard zijn te worden gered. Het “too big to fail”-dilemma voor de belastingbetaler wordt weliswaar niet opgeheven maar wel beperkt. Dit is het hoofdmotief van het voorstel.

Ten tweede omdat de zo noodzakelijke verdere verhoging (dan 3%) van de “capital ratio” (eigen vermogen als percentage van het balanstotaal) die nu Europees is vastgesteld, eerder haalbaar wordt wanneer de balans waarover de ratio berekend moet worden wordt verkleind. Verhoging van de ratio kan slechts moeizaam via emissies van risicodragend vermogen worden bereikt wegens de beperkte capaciteit van de risicodragende kapitaalmarkt. Een open vraag hierbij is wel hoeveel eigen vermogen de bank aan haar afgescheiden handelsafdeling zal moeten meegeven.

De derde reden is dat het volledige risico van proprietary trading pas goed in haar handelsmarges wordt verwerkt wanneer deze activiteit zelfstandig in de markt opereert. De geld- en kapitaalmarkt zal de financiële soliditeit van de handelsafdelingen beoordelen zonder steun van de moederbank. Hogere marges zullen mogelijk leiden tot vermindering van het volume van handelsactiviteiten, hetgeen uit een het oogpunt van financiële stabiliteit allerminst onwenselijk is. Niet vergeten mag worden dat nieuw gecreëerde financiële instrumenten die ondeugdelijk bleken omdat het risico daarvan onvoldoende in de prijs verwerkt was aanzienlijk aan het ontstaan van de financiële crisis hebben bijgedragen. Deze instrumenten werden vrijwel altijd ontwikkeld en verhandeld door handelsafdelingen van banken. Verhandeling van deze instrumenten draagt alleen aan een optimale allocatie van besparingen bij als risico’s goed in de prijzen verwerkt zijn.

En last but not least: de handelsactiviteiten van de banken bemoeilijken de zo veel besproken, noodzakelijke cultuuromslag van banken naar een grotere cliëntgerichtheid. Het centraal stellen van cliëntenbelang staat haaks op de missie van een handelsafdeling; die ziet geen cliënten maar is op anonieme professionele markten bezig geld te verdienen, en wel zo veel mogelijk. Dit brengt mee dat er een duidelijk cultuurverschil is tussen het personeel dat op de algemene bancaire afdelingen werkzaam is en dat wat de handelsafdelingen bevolkt. Dat verschil leidt tot interne wrijvingen die doorwerken tot in de top. Een bank kan een meer homogeen cliëntgericht profiel bereiken en uitdragen naarmate zij haar handelsactiviteiten beperkt of op afstand zet.

Dit is een geamendeerd stuk dat eerder verscheen in Financieele Dagblad van 31 december 2014.

Referentie

High-level Expert Group on reforming the structure of the EU banking sector, chaired by Erkki Liikanen; Brussels, 2 October 2012.

Te citeren als

Dick van Wensveen, “EU-voorstel splitsing banken moet aangepast en aangenomen worden”, Me Judice, 6 januari 2015.

Copyright

De titel en eerste zinnen van dit artikel mogen zonder toestemming worden overgenomen met de bronvermelding Me Judice en, indien online, een link naar het artikel. Volledige overname is slechts beperkt toegestaan. Voor meer informatie, zie onze copyright richtlijnen.

Afbeelding

bron: David Shankbone, Flickr

Links

Ontvang updates via e-mail