Koppel accountant aan de raad van commissarissen

Kwaltiteit accountant ter discussie

Deze week rapporteerde de Autoriteit Financiële Markten (AFM) dat de kwaliteit van het werk van de accountant in een aantal gevallen onvoldoende is. Controles graven niet diep genoeg; de accountant is onvoldoende kritisch naar het gecontroleerde bedrijf; de verantwoordelijke accountant neemt onvoldoende verantwoordelijkheid. Deze onoplettendheid geeft het bedrijf bijvoorbeeld de kans bezittingen tegen een voor hen gunstige waarde op de balans te zetten, terwijl deze volgens de regels tegen de marktwaarde op de balans moeten staan.

Wiens brood men eet...

Onderzoek toont aan dat accountants meebuigen met degene die hen in dienst neemt. Zo werkte in een experiment de helft van 139 accountants namens een verkopende onderneming en de andere helft namens een opkoper van de onderneming (Moore et al., 2005). Zij moesten de door de onderneming vastgestelde balanswaardering van de onderneming goedkeuren op basis van de vigerende accountingregels. Accountants die wisten dat ze bij de verkoper hoorden, keurden de voorgestelde waardering in 30 procent van de gevallen vaker goed dan accountant die tot de koper hoorde. Het ging om dezelfde waardering en dezelfde accountingregels. Het experiment was zo opgezet dat de accountants vertekeningen konden aanbrengen ondanks dat zij hiermee weinig konden winnen. Koppeling aan een partij volstaat.

Dit fenomeen doet zich eigenlijk in elke situatie voor waar beslissingen voor anderen genomen worden. Iedereen kiest partij voor degene aan wie hij zich verbonden weet; hij wordt bijziend. Onderzoek laat zien dat de bijziende zich niet eens bewust is van zijn toestand. Zelfs als je accountants forceert een cijfer af te geven dat zo dicht mogelijk de marktwaarde nadert, komen accountants van de verkopende partij 30 procent boven de marktprijs uit. Er is weinig reden om aan te nemen dat dit experiment de werkelijkheid niet weerspiegelt. Accountants laten zich ongewild en onbewust meeslepen in de waarheid die het bedrijf hen presenteert.

Hoe kan het anders?

Er is uiteraard iets tegen te doen. Niet voor niets bepaalt onze regelgeving dat de accountant moet worden aangesteld en aangestuurd door de raad van commissarissen, in het bijzonder het audit comité. Formeel wordt deze regel gevolgd, in werkelijkheid voert de CFO van de onderneming de leiding over de externe accountant. Het gevolg is duidelijk, accountants lopen aan de lijn van de financiële man van de raad van bestuur en niet de raad van commissarissen (RvC).

Het zou veel beter zijn als dit intensieve contact via het audit comité verloopt. Op zijn minst wordt dan de kans verkleind dat accountants bewuste vertekeningen vanuit het management overnemen. Immers, de accountant en de RvC hebben een groter belang de waarde van de onderneming volgens de accountingregels te rapporteren dan de CFO. Zo weten we uit onderzoek dat laatstgenoemde met een relatief lage opleiding vaak een te rooskleurig beeld geeft van de werkelijkheid (zie Ge, et al., 2010). Financiële prikkels versterken dit effect (Jiang et al., 2009). Door de RvC tussen de CFO en de accountant te plaatsen, komen we dichter bij het ‘getrouwe beeld van vermogen en resultaat’ dat de wereld hoopt in de balans en op de resultatenrekening aan te treffen.

Bron foto: Fickr

Referenties:

Jiang J.X., K. R. Petroni, en I.Y. Wang (2009), CFOs and CEOs: Who Have the Most Influence on Earnings Management? Working paper, Michigan State University

Moore, D., G. Loewenstein, L. Tanlu en M. Bazerman (2005), Auditor Independence, conflicts of interest and the unconscious intrusion of bias, working paper Carnegie Mellon University.

Ge, W. D. Matsumoto, J.L. Zhang (2010), Do CFOs Have Styles of Their Own? An Empirical Investigation of the Effect of Individual CFOs on Financial Reporting Practices, working paper, Michael G. Foster School of Business University of Washington