De sterfhuisconstructie van TNT Post

Onderwerp:
De sterfhuisconstructie van TNT Post image
Afbeelding ‘Effe geen ontslagen bij TNT Post’ van FaceMePLS (CC BY 2.0)
25 nov 2010
Op 16 november staakten de postbodes van TNT Post, vandaag (25 november) en morgen (26 november) gebeurt dat weer. Voor het eerst sinds 1983 is er een ‘nationale’ poststaking. Zo nationaal is deze staking overigens niet want de postbezorgers van de andere postbedrijven staken niet. De stakingen zijn wanhoopsacties van de postbodes en de vakbonden om het massaontslag bij TNT minder massaal te laten uitpakken.

Massaontslag onontkoombaar?

De top van TNT doet het voorkomen alsof ze getroffen is door een natuurramp en niets anders kan doen dan massaal postbodes te ontslaan. Maar dat is onzin. Natuurlijk, TNT heeft te maken met een krimpend postvolume, veroorzaakt door technologische ontwikkelingen maar die zouden niet als een verrassing gekomen moeten zijn. Verder heeft de Nederlandse overheid, als braafste jongetje van de Europese klas, de liberalisering van de Nederlandse postmarkt voortvarend ter hand genomen. Dat heeft er voor gezorgd dat TNT te maken kreeg met concurrenten op de thuismarkt, terwijl het tegelijkertijd aanliep tegen belemmeringen in bijvoorbeeld Engeland en Duitsland waar de overheid hun nationale postbedrijf wel hebben beschermd in weerwil van Europese afspraken. De concurrentie op de thuismarkt is bovendien oneerlijk, omdat de nieuwe toetreders vooralsnog niet hoeven te voldoen aan de bij TNT afgesproken arbeidsvoorwaarden en ook niet verplicht zijn om 6 dagen post te bezorgen.

Dit is allemaal heel verdrietig voor de leiding en aandeelhouders van TNT post, maar was er werkelijk geen andere mogelijkheid dan het afwentelen van deze misère op de werknemers? TNT heeft van meet af aan gekozen voor een defensieve kostenbesparingsstrategie. De markt krimpt, dus er moet worden gesneden in de personeelskosten. Het moet gezegd, TNT heeft in de afgelopen jaren veel inspanningen geleverd om werknemers in het kader van die strategie naar ander werk te geleiden. Maar voor veel, vooral oudere, werknemers, betekent ander werk een substantiële teruggang in inkomen en in sommige regio’s liggen banen niet voor het opscheppen. Te vrezen valt dat voor veel postbodes de WW nu voor langere tijd de belangrijkste inkomstenbron wordt, zelfs wanneer een goed sociaal plan wordt afgesproken.

Aanvallen beste verdediging

Maar het had ook anders gekund. TNT had de ontwikkelingen in van technologie en liberalisering ook kunnen beantwoorden met een meer offensieve strategie, gebaseerd op het aanwezige menselijk kapitaal. Er twee manieren voor een bedrijf om te reageren op veranderende omstandigheden. De eerste manier is om de nieuwe werkzaamheden te vinden voor het huidige personeel, de tweede het domweg ontslaan van overtollig personeel. TNT heeft een groot aantal zeer loyale en betrouwbare werknemers in dienst, met een bijna onverwoestbaar imago in de samenleving. Wat had het voor de hand gelegen om deze ‘schat’ aan ervaring in te zetten voor nieuwe vormen van logistieke dienstverlening in groeimarkten? Het treurige is dat TNT er voor gekozen heeft om in groeimarkten, vooral de pakjesbezorging, te kiezen voor andersoortige arbeidsrelaties, onder meer met veel zzp’ers. En dus niet voor de al aanwezige werknemers met de vaste contracten. Sterker nog, nu het conflict bij TNT op de spits gedreven wordt is het simpelweg ‘verboden’ voor postbodes van TNT Post om ‘intern’ te solliciteren bij TNT Express.

TNT verkiest verdedigen

Kortom, TNT Post heeft een defensieve strategie gekozen. Een defensieve strategie die bijna neerkomt op een sterfhuisconstructie. De dienstverlening wordt in ieder geval niet beter, met slechter betaald personeel dat voor een groot deel op flexibele deeltijdcontracten werkt. Zodoende gaat TNT Post steeds meer op haar concurrenten lijken en wordt de druk op de winstmarges groter. Dan moet er weer gesneden worden in de personeelskosten en herhaalt de geschiedenis zich, totdat het bedrijf is weggeconcurreerd.

Korte termijn is slechte leidraad

De ouderwetse postbode zal verdwijnen, net als het beroep van stoker op een stoomtrein, lampopstekers van ouderwetse straatverlichting. Maar de werkgever van die ouderwetse postbodes heeft haar oren te veel laten hangen naar de korte termijn rendementseisen van haar aandeelhouders en heeft te weinig inspanningen geleverd om de mensen die postbode waren aan het werk te houden bij het eigen bedrijf, terwijl dit heel goed mogelijk was geweest met een meer offensieve en ondernemende strategie. Dan waren er ook veel minder postbodes geweest in 2013, maar hadden er veel minder ontslagen hoeven vallen en had TNT zich echt op de borst mogen kloppen over Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. Nu lijkt dat niet meer dan een schaamlap voor een bedrijf dat enkel en alleen gedreven lijkt door aandeelhouderswaarde. Met succes, dat moet gezegd. TNT Post maakte in het afgelopen boekjaar 2009 een winst van 472 miljoen euro. Een schamele troost voor de duizenden mensen die hun baan gaan verliezen.

Te citeren als

Ronald Dekker, “De sterfhuisconstructie van TNT Post”, Me Judice, 25 november 2010.

Copyright

De titel en eerste zinnen van dit artikel mogen zonder toestemming worden overgenomen met de bronvermelding Me Judice en, indien online, een link naar het artikel. Volledige overname is slechts beperkt toegestaan. Voor meer informatie, zie onze copyright richtlijnen.

Afbeelding
Afbeelding ‘Effe geen ontslagen bij TNT Post’ van FaceMePLS (CC BY 2.0)

Ontvang updates via e-mail