Groeiagenda prioriteit voor nieuw kabinet

Ontbreken groei

De financiële crisis en de daarop volgende Europese schulden- en bankencrisis heeft de Nederlandse economie zwaar getroffen. De crisis op de woningmarkt raakt vooral jonge gezinnen; de balansverkorting van het bankwezen gaat ten koste van starters op de woningmarkt en ondernemend Nederland; en de dreigende afstempelingen van pensioenen bedreigen het beschikbare inkomen van gepensioneerden. Door de hoge schulden van jonge gezinnen, banken en pensioenfondsen staat de groei onder druk en dreigen ook de overheidsfinanciën te worden meegetrokken. De prioriteit voor een volgend kabinet is daarom een ambitieuze groei-agenda.

Private vermogens als motor

Het stimuleren van de economie door een groter overheidstekort zou het vertrouwen van kapitaalmarkten in de Nederlandse overheid kunnen ondermijnen. Daarom leunt de groeiagenda die wij voorstaan niet op een expansief begrotingsbeleid maar op het mobiliseren van de omvangrijke private vermogens in ons land. De groeiagenda begint met het wegnemen van elke twijfel over de blijvende actieve participatie van Nederland in Europa en het eurogebied. Nederland moet zich volledig inzetten voor een overtuigende oplossing van de eurocrisis.

Verder is het terugbrengen van vertrouwen in de woningmarkt een prioriteit. De Lentecoalitie zocht de beperking van de hypotheekschuld bij de nieuwe gevallen – een groep die het minste eigen vermogen heeft en die de woningmarkt weer op gang moet helpen. Het zou goed zijn ook bestaande gevallen direct mee te laten delen in de beperking van de hypotheekrente-aftrek door het geleidelijk verlagen van het maximale tarief waartegen hypotheekrente kan worden afgetrokken tot een voor iedereen gelijk tarief. Het verminderen van overmatige schuld wordt zo gespreid over een grotere groep.

Ook moet de woningmarkt geleidelijk leren leven met minder schuldfinanciering. Daarom moeten jongeren een deel van hun pensioenopbouw kunnen inzetten voor bouwsparen ten behoeve van de aanschaf van een eigen woning. Als op 35-jarige leeftijd nog geen woning is aangekocht, kunnen huishoudens het kapitaal doorstorten naar hun pensioen of het kapitaal op de geblokkeerde rekening laten staan om eventueel later een woning te kopen.

Grote rol pensioenfondsen

Om de balansen van het bankwezen niet langer te belasten met grote hypotheekportefeuilles dient ons land verder de voorwaarden te creëren waaronder hypotheken duurzamer gefinancierd kunnen worden op de kapitaalmarkt via langetermijnbeleggers zoals pensioenfondsen. Dan gaat het in de eerste plaats om het overdragen van bestaande hypotheekportefeuilles aan pensioenfondsen tegen voor de fondsen aantrekkelijke condities. Maar ook het op een gezondere manier financieren van nieuwe hypotheken is van belang. Zo zouden pensioenfondsen hypotheken kunnen gaan verstrekken aan hun deelnemers. Daarbij zou serieus onderzocht moeten worden hoe we in Nederland naar Deens en Canadees voorbeeld een liquide, transparante markt voor hypotheekobligaties kunnen creëren. Dit om beleggers te interesseren meer in ons land te investeren, met als gevolg lagere rentetarieven voor huiseigenaren en ondernemers.

Rekenrente nieuwe stijl

De huidige grote kloof tussen de hypotheekrente en de rekenrente kan ook worden verminderd door de rekenrente mede te baseren op de rente op hypotheekobligaties. Bovendien worden pensioenfondsen dan optimaal geprikkeld om te beleggen in Nederlandse hypotheekobligaties. Ook hypotheekvormen waarbij de maandlasten gebaseerd zijn op de Nederlandse inflatie kunnen hier aan bijdragen.

De lage rekenrente kan verder worden aangepakt door over te stappen op nieuwe pensioenafspraken. De huidige nominale pensioencontracten sturen sterk procyclisch. In goede tijden zijn nominale rentevoeten en dekkingsgraden hoog. In slechte tijden, daarentegen, zijn de rentes en daardoor ook dekkingsgraden laag waardoor uitkeringen onder druk staan en premies worden verhoogd. De nieuwe voorwaardelijke pensioencontracten uit het pensioenakkoord sturen gelukkig minder procylisch. Dit is niet alleen omdat de tegenvallers bij lage dekkingsgraden over een langere periode worden uitgesmeerd, maar ook omdat de discontovoet minder sterk varieert met de cyclus. De discontovoet is namelijk niet langer risicovrij en nominaal, maar houdt rekening met inflatieverwachtingen en horizonafhankelijke risicopremies die de discontovoet stabiliseren. Vanwege het grote algemene belang van een legitiem pensioenstelsel dat bijdraagt aan een stabiele economie dient de overheid verder de overgang naar nieuwe pensioencontracten zo veel mogelijk te faciliteren.

Pensioenfondsen kunnen niet alleen een rol gaan spelen bij bouwsparen en het verstrekken en financieren van hypotheken maar ook bij het privaat financieren van ouderenzorg. Zo kunnen pensioenfondsen pensioenen gaan uitbetalen in de vorm van zorgannuïteiten. Dit zijn pensioenen die rekening houden met toenemende zorgbehoeften. Voor zorgannuïteiten zou de ambitie moeten zijn om de additionele uitkering bij grotere zorgbehoeften te laten oplopen met de zorgkosten. Dit stimuleert pensioenfondsen om te investeren in zorginstellingen, zorgvastgoed en infrastructurele voorzieningen voor ouderenzorg.

Groene groei

Ook groene groei is belangrijk voor een herstel van vertrouwen in de economie. Groene groei leeft bij grote ondernemers (the Dutch Sustainable Growth Coalition), kleine ondernemers (Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen) alsmede gemeenten en provincies in tal van duurzaamheidsinitiatieven. Een hogere CO2-prijs kan groene groei een impuls geven. Daarnaast is een nationaal programma geboden om door energiebesparing de woonkosten te beperken. Dit alles bevordert de werkgelegenheid.