Hoe meer rollen voor ECB, hoe groter de kans dat belangen gaan botsen

Nog meer rollen ECB

De Europese Centrale Bank (ECB) krijgt steeds meer rollen en wordt steeds groter. Daarmee groeit de kans op mogelijke belangenverstrengeling binnen de ECB. Alleen het instellen van Chinese Muren binnen de ECB en het beter omschrijven van de doelen en middelen voor de verschillende rollen kunnen de onafhankelijkheid van het monetaire beleid en die van het financiële toezicht op macro en micro niveau door deze instelling overeind houden.

Botsing belangen

Op verzoek van het Europees Parlement heb ik een advies geschreven over de 'Various Roles of the ECB' en de mogelijke belangenconflicten binnen de bank, dat maandag met ECB-president Mario Draghi wordt besproken. Na de financiële crisis is het begrijpelijk dat het toezicht op (grote) banken bij de ECB wordt ondergebracht. Er schuilen echter ook gevaren in. Bij de ECB beschikt men over de specialistische kennis die voor toezicht vereist is en ook is er in veel gevallen synergie tussen het streven naar prijsstabiliteit het streven naar financiële stabiliteit. In bijzondere gevallen is er, als de spanningen tussen monetaire en financiële stabiliteit oplopen, echter juist sprake van mogelijke belangenconflicten tussen beide doelstellingen. Het zijn deze bijzondere gevallen waarover de ECB zich zorgen moet maken.

In dergelijke situaties — veelal crisissituaties — dreigt ten eerste het gevaar van politieke druk vanuit de Europese Raad en de individuele lidstaten. Daarnaast bestaat het gevaar dat doelstellingen van het monetair beleid en het financiële toezicht niet met elkaar verenigbaar zijn. Dat blijkt het duidelijkst als het rente-instrument wordt ingezet in het kader van de primaire taak van de ECB bij het bewaken van prijsstabiliteit in de eurozone. Het is goed mogelijk dat de renteverhogingen die inflatie moeten voorkomen slecht zijn voor de financiële stabiliteit. Door dergelijke renteverhogingen kunnen banken in problemen komen en kan de financiële stabiliteit op korte termijn ondergraven worden.

Draghi geen voorzitter ESRB

De ene doelstelling van de ECB kan dus conflicteren met een andere doelstelling. In dergelijke gevallen mag er geen twijfel zijn over de onafhankelijkheid van de diverse taken van de ECB en moeten belangenconflicten zoveel mogelijk voorkomen worden. Het is daarom niet verstandig dat ECB-president Draghi ook voorzitter is van de European Systemic Risk Board (ESRB) die verantwoordelijk is voor het financiële toezicht op macro niveau. Je kunt van de ECB-president niet verwachten dat hij Chinese Muren in zijn hoofd heeft. Daarom dienen de prioriteiten in dergelijke gevallen duidelijk omschreven te worden. Nog beter zou het zijn iemand anders dan de ECB-president als voorzitter van de ESRB te benoemen.

Eenheid van toezicht gewenst

Een ander aandachtspunt voor het Europees Parlement is het feit dat enkele Europese instituten op weg naar een bankenunie onhandelbaar dreigen te worden. Ze dijen almaar uit en worden zo te zwaar om, als de nood aan de man is, efficiënt te kunnen opereren. Zo telt de ESRB momenteel 90 leden, waarvan 35 met stemrecht. Daarnaast valt op dat de diverse onderdelen binnen de opzet van de op te zetten Europese Bankenunie allemaal verschillende organisatiestructuren hebben. Het zou transparanter zijn als alle onderdelen een soortgelijke organisatievorm hebben. De organisatiestructuren kunnen niet op korte termijn aangepast worden, maar bij de vormgeving van de Europese Bankenunie moet dit probleem wel uiteindelijk opgelost worden. Het wordt tijd dat de verantwoordelijke politici zich hiervan rekenschap gaan geven.

Dit artikel verscheen eerder in het Financieele Dagblad van 13 september 2013.