Meer geld voor politie en OM lost niks op

Handhavingstekort

De politie ziet de meeste misdaad niet, opende dagblad Trouw afgelopen vrijdag. Criminelen dreigen de politie en het Openbaar Ministerie (OM) op ‘onoverbrugbare achterstand’ te zetten. Bron van dit alarmerende bericht is een vertrouwelijke notitie van de top van de politie en het OM, opgesteld voor het volgende kabinet.

Dat de politie en het OM niet effectief opereren valt niet te ontkennen. De opsporing is onder de maat. Chaotische aansturing en een gebrek aan niveau zijn daar debet aan schreef Michiel Princen in zijn boek ‘De gekooide recherche’. Daar zal de komende jaren weinig verbetering in komen door de uit de hand gelopen reorganisatie. Na de vorige grote reorganisatie van 1994 liep 6 jaar lang alles wat te meten was binnen de politie terug.

De strafzaken die de politie uiteindelijk overdraagt aan het OM lopen vast doordat de verdediging processen eindeloos kan vertragen. Strafrechtelijke vervolging is een logistieke nachtmerrie geworden, stelde Officier van Justitie Greetje Bos vorige week in de Volkskrant. Criminelen aanpakken met strafrecht is een weinig kansrijke zaak.

Maar over deze inhoudelijke zaken valt niets te lezen in de notitie. In plaats daarvan zoekt de top van politie en OM de oorzaak in capaciteitsgebrek. Daarmee is de oplossing ook eenvoudig: meer geld. Politie en OM zorgen er dan wel voor dat de criminaliteit wél wordt aangepakt. Maar kan een volgende kabinet daar wel vanuit gaan?

Meer geld gaat problemen niet oplossen

Nu is het zo dat OM de laatste tien jaar de middelen heeft zien teruglopen. Bij de politie zijn de uitgaven aan de opsporing in dezelfde periode nauwelijks gestegen. Maar een extra rechercheur, hoe gedreven ook, voegt weinig toe als de aansturing bij de politie niet verbeterd. Goede kans dat de nieuwe kracht na enige tijd gefrustreerd vertrekt. Een extra openbaar aanklager richt ook weinig uit als alle net wat ingewikkelder strafzaken verzanden in vertragingstactieken van de verdediging. Politie en OM lijken ook steeds minder efficiënt met hun middelen om te gaan. In de opsporing zijn de uitgaven per zaak de laatste tien jaar met 40 procent gestegen; in de vervolging met ruim 20 procent.

Een nieuw kabinet doet er goed aan niet te vertrouwen dat het met extra budget wel goedkomt. Vooral de politie heeft een kwaliteitsprobleem, geen kwantiteitsprobleem. Dit laat de notitie zelf ook treffend zien. Die vormt geen scherpe analyse, maar bestaat goeddeels uit nepnieuws. Groot uitpakken met het feit dat veel criminaliteit de politie niet ter ore komt valt in dezelfde categorie als het bericht dat dit jaar de lente op 20 maart begint. Stellen dat het gat tussen wat de politie wel en niet weet over de criminaliteit groter is geworden door een sterke daling in de aangiftebereidheid is simpelweg onjuist.

Tweede Kamerleden weten al sinds september vorig jaar dat dit niet zo is, dankzij antwoorden op hun vragen hierover aan de minister. Of de politie was hier niet van op de hoogte, wat erg is, of de politie was hier wel van op de hoogte, wat nog erger is. Met hetzelfde argument de daling in de criminaliteit in twijfel trekken is misleidend. Bijna elke vorm van criminaliteit waar burgers mee te maken hebben is de laatste twintig jaar sterk gedaald. Dat weten we uit de Veiligheidsmonitor; honderdduizenden Nederlanders worden jaarlijks in deze enquete gevraagd naar slachtofferschap van criminaliteit. De internetcriminaliteit verandert dit beeld niet. De beste gegevens daarover komen uit dezelfde Veiligheidsmonitor en die laten geen stijging zien.

Kortom, het volgende kabinet kan zich beter richten op de vraag hoe meer is te halen uit de bestaande middelen. Meer geld gaat de problemen bij politie en OM niet oplossen.

Dit artikel is tevens op 16 januari jl. verschenen in dagblad Trouw.