Nieuwe wet pakt oorzaak falen accountantscontrole niet aan

Vergrootglas en euro's
Afbeelding ‘Euros and Magnifying Glass’ van Images Money (CC BY 2.0)
10 dec 2012
In het huidige systeem betaalt een bedrijf de accountant die het bedrijf moet controleren. Diezelfde accountant verdient tegelijk graag aan adviezen aan hetzelfde bedrijf. Dat de controleur financieel afhankelijk is van de gecontroleerde is een van de oorzaken geweest dat het bij veel grote organisaties verschrikkelijk is misgegaan. Toch verandert de nieuwe wet op het accountantsberoep hier niets aan. Dat is een gemiste kans, stelt Dik Degenkamp.

Nieuwe wet komt er aan

De Eerste Kamer denkt er nog een weekje over na. De stemming over de nieuwe wet op het accountantsberoep laat dus nog even op zich wachten. Maar die wet komt er wel door.

Jammer genoeg zullen door die wet de kernproblemen van de accountants niet worden opgelost. Vooral in de in geld gemeten hogere regionen zijn die problemen niet mis. Falende accountantscontrole is een van de oorzaken geweest dat het bij veel grote organisaties verschrikkelijk is misgegaan.

Te controleren partij betaalt toezichthouder

Bij middelgrote en grote ondernemingen is accountantscontrole wettelijk verplicht. Op het eerste gezicht ziet dat er dus goed uit; de accountant als een soort vertrouwenspersoon die toeziet op de betrouwbaarheid van de verstrekte informatie.

Maar, die toezichthouder wordt betaald door degene die door hem gecontroleerd wordt en die toezichthouder wil ook nog graag adviezen aan de gecontroleerde verstrekken, een en ander uiteraard tegen betaling. Ik heb een bestuurder van een grote onderneming eens horen zeggen dat hij accountants graag binnen kreeg zolang de opbrengst van belastingadviezen hoger was dan de kosten van de controle.

Er is bij accountants sprake van een zogenaamde dubbele binding: de controleur is financieel afhankelijk van de gecontroleerde en dat komt de controle – zacht gezegd – niet ten goede. Vooral bij zogenaamde OOB’s – organisaties van openbaar belang zoals beursondernemingen, banken en verzekeringsmaatschappijen – moeten de verhoudingen zuiver zijn en moet de toezichthouder bij het toezicht niet aan zijn eigen portemonnee hoeven te denken. Datzelfde geldt voor organisaties die geheel of voor een belangrijk deel worden gefinancierd uit openbare middelen, uit uw en mijn portemonnee.

De nieuwe wet lost dit probleem niet op. Wel worden er grenzen gesteld aan de dienstverlening en op termijn zal er ook een roulatieplicht komen, maar de financiële banden blijven.

Toezicht uit openbare middelen

Een werkelijke oplossing voor het toezicht op OOB’s zal pas ontstaan als de financiële band wordt doorbroken. Dat betekent dat het toezicht op deze grote ondernemingen wordt uitgevoerd door accountants die uit openbare middelen worden betaald. Financiering van de controle kan dan door middel van een heffing gebeuren. De accountants zouden kunnen worden ondergebracht in een zbo, een zelfstandige bestuursorgaan. Op die manier kan de noodzakelijke onafhankelijkheid van deze professionals goed worden gewaarborgd. De wettelijk verplichte controle voor OOB’s is dan in beginsel goed geregeld.

En voor de rest kan de wettelijke verplichting om de jaarrekening door de accountant te laten controleren beter geheel worden afgeschaft. Nu moeten sommige ondernemingen hun jaarrekening laten controleren, of zij er een belang bij hebben of niet. Wordt de verplichting afgeschaft, dan laten deze ondernemingen alleen controleren als zij er belang bij hebben. En als zij er belang bij hebben dat een accountant controleert, dan hebben zij er ook belang bij dat dit goed gebeurt, want anders is er sprake van anti-reclame. Ook de combinatie van controle en advies is dan niet tegennatuurlijk. Te voorspellen valt echter dat de huidige slechte situatie nog jaren zal blijven bestaan, een nieuwe wet doe je immers niet gauw weg.

Te citeren als

Dik Degenkamp, “Nieuwe wet pakt oorzaak falen accountantscontrole niet aan”, Me Judice, 10 december 2012.

Copyright

De titel en eerste zinnen van dit artikel mogen zonder toestemming worden overgenomen met de bronvermelding Me Judice en, indien online, een link naar het artikel. Volledige overname is slechts beperkt toegestaan. Voor meer informatie, zie onze copyright richtlijnen.

Afbeelding
Afbeelding ‘Euros and Magnifying Glass’ van Images Money (CC BY 2.0)

Ontvang updates via e-mail