Overheid moet geen uitkering maar werk aanbieden

Onderwerp:
Overheid moet geen uitkering maar werk aanbieden image
Met een baangarantie voor alle Nederlanders kan het kabinet de gelijkheid vergroten tussen werknemers met een volledige baan en werknemers met een klein baantje of een uitkering, stellen Saskia Klosse en Joan Muysken. Werk in gemeentelijke werkbedrijven komt in de plaats van een uitkering. Een dergelijk initiatief is in lijn met het recht op arbeid en het gelijkheidsbeginsel, beiden verankerd in door Nederland geratificeerde verdragen.

Iedereen een volwaardige arbeidsplaats

In het (eerder deze week verschenen) eerste deel van ons betoog beargumenteerden wij dat er een groeiende tweedeling dreigt tussen mensen met volwaardig werk en mensen die marginale banen hebben of al dan niet met een uitkering aan de kant staan. In dit deel bepleiten wij dat de overheid verantwoordelijk is om voor deze laatste groep een baangarantie te verschaffen en werken wij deze gedachte nader uit.

Ons pleidooi vertrekt vanuit het recht op arbeid en het gelijkheidsbeginsel, beiden verankerd in door Nederland geratificeerde verdragen. Daaruit kan een verplichting van de overheid worden afgeleid om een werkgelegenheidsbeleid te ontwikkelen dat mensen gelijke kansen biedt op een volwaardige en zinvolle arbeidsplaats. Het is aan overheid om dit te waarborgen.

Overheid moet iedereen van werk voorzien…

De visies die economen als Copeland, Gordon, Minsky, Wray en Mitchell hebben ontwikkeld, bieden interessante aanknopingspunten voor een nadere invulling van dit juridische uitgangspunt. Zij vinden dat de overheid, als een ‘employer of last resort’, mensen een ‘job guarantee’ moet bieden als de markt onvoldoende werkgelegenheid genereert. Dit betekent dat de overheid, bijvoorbeeld bij een terugval in de conjunctuur en zeker bij een recessie, moet zorgen voor additionele werkgelegenheid. De overheid moet deze werkgelegenheid bieden tegen het minimumloon. Dit laatste om te voorkomen dat er inflatoire druk optreedt en dat de baangarantie onbetaalbaar wordt of tot verdringing leidt.

… tegen het wettelijk minimumloon

Deze gedachte geeft richting aan de overheidstaak om het recht op volwaardig en zinvol werk handen en voeten te geven. Experimenteren met manieren waarop deze gedachte in de praktijk kan worden gebracht, is daarom in ieders belang. De kwetsbare groep waarop het recente WWNV-voorstel zijn pijlen richt, kan daarbij dienen als ‘proefkonijn’. Zij worden immers geconfronteerd met structurele problemen die de markt niet vanzelf oplost. Als uitkeringsgerechtigden zijn zij straks verplicht om deel te nemen aan re-integratietrajecten. Nu dit geen enkele garantie biedt op een duurzame, volwaardige arbeidsplaats kunnen de miljoenen die hieraan worden gespendeerd beter worden aangewend voor het creëren van werk dat aansluit bij hun arbeidsmogelijkheden en tegen het wettelijk minimumloon wordt uitgevoerd.

Gemeente als werkgever

Het is aan gemeenten om daarbij als werkgever op te treden. In plaats van een uitkering te verstrekken, bieden zij deze mensen dan een arbeidsovereenkomst aan. Als werkgever dienen zij te zorgen voor geschikte werkplekken, binnen of buiten de overheidssector. Gemeentelijk werkbedrijven kunnen op verschillende manieren bevorderen dat private werkgevers hieraan meewerken. Bijvoorbeeld door op zoek te gaan naar ‘sociale werkgevers’ die invulling willen geven aan het maatschappelijk verantwoord ondernemen door het werken onder aangepaste condities, zo nodig met blijvende ondersteuning en begeleiding op de werkplek, mogelijk te maken.

Essentieel hierbij is dat de overheid dit financieel faciliteert en dat de arbeid op basis van groepsdetachering wordt verricht. De werknemers blijven op deze manier bij het gemeentelijke werkbedrijf in dienst, terwijl de inlenende werkgever wordt bevrijd van de kosten en risico’s die zich zouden manifesteren als hij de betrokkenen zelf in dienst zou nemen. Om geschikte werkplekken te creëren voor mensen met een beperkt arbeidsvermogen kunnen ook publiek-privaatrechtelijke samenwerkingsverbanden worden aangegaan. Gemeenten blijven dan optreden als werkgever, terwijl private bedrijven zorgen voor opdrachten die binnen de overheidssector of bij de werkverschaffer zelf worden uitgevoerd, bij voorkeur op basis van groepsdetachering.

Ook overheidswerkgevers kunnen zorgen voor geschikte werkgelegenheid, bijvoorbeeld door een deel van hun personeelsbudget te bestemmen voor het uitbesteden van werk aan gemeentelijke werkbedrijven of door in aanbestedingsprocedures te bedingen dat potentiële opdrachtgevers bijvoorbeeld vijf procent van de werkzaamheden laten uitvoeren door een gemeentelijk werkbedrijf. Opdrachten die normaliter in aanmerking komen voor Europese aanbesteding kunnen zij bovendien exclusief aan gemeentelijke werkbedrijven gunnen.

Vrijwilligerswerk

Tot slot moet het mogelijk zijn om verschillende vormen van vrijwilligerswerk in te brengen als werkzaamheden die onder de baangarantie vallen. Wel moeten deze werkzaamheden dan worden gesteund door een erkende organisatie, waardoor wordt onderkend dat deze werkzaamheden maatschappelijk nuttig zijn. Bij al deze mogelijkheden is het belangrijk om met verschillende mogelijkheden en systemen te experimenteren en van elkaar te leren.

Al met al kan het mes aan verschillende kanten snijden. Immers, de schotten tussen de werkenden op de arbeidsmarkt worden hiermee opgeheven zodat de voordelen van het hebben van werk ook bereikbaar worden voor mensen die nu al dan niet met een uitkering aan de kant staan. Bovendien neemt het aantal werkenden zo aanzienlijk toe zodat onze sociale voorzieningen betaalbaar blijven. Verder kunnen (overheids)werkgevers invulling geven aan hun wens om maatschappelijk verantwoord te ondernemen door te zorgen voor werkgelegenheid voor mensen die niet onder reguliere condities kunnen werken. Al met al genoeg redenen om de tijd te nemen om met deze alternatieve aanpak te experimenteren!

Referentie

Klosse, S. en J. Muysken, De noodzaak van een baangarantie, Working paper 11-02, CofFEE-Europe, Universiteit Maastricht.

Bron foto: Flickr.

Te citeren als

Saskia Klosse, Joan Muysken, “Overheid moet geen uitkering maar werk aanbieden”, Me Judice, 4 november 2011.

Copyright

De titel en eerste zinnen van dit artikel mogen zonder toestemming worden overgenomen met de bronvermelding Me Judice en, indien online, een link naar het artikel. Volledige overname is slechts beperkt toegestaan. Voor meer informatie, zie onze copyright richtlijnen.

Afbeelding

Ontvang updates via e-mail