Belgische toestanden in de muntunie?

Tweeslachtige unie

De scheidslijn tussen Noord en Zuid Europa loopt al sinds de middeleeuwen door het Zoniënwoud ter hoogte van Brussel. Het gebakkelei in de Belgische formatie gaat in naam over de taalstrijd van de Vlamingen, maar draait eigenlijk om de financiële overdrachten of transfers van de Vlamingen aan de Walen. Het lukt de federale overheid maar niet om de Zuidelijke gelddrift te beteugelen, waardoor de Vlamingen verder willen regionaliseren. Op Europese schaal zijn we in de muntunie op het zelfde punt aangeland. De angst voor een ongebreidelde transferunie weerhoudt Noordelijke politici van al te veel toezeggingen. Maar het europroject houdt de Noordelijke politici ook in gijzeling, zodat de PIGS de noodzakelijke hervormingen maar met mondjesmaat tot stand brengen. Merkel laveert hiertussen en eist enerzijds dat obligatiehouders mee moeten delen in de pijn, maar anderzijds wijst zij automatische sancties af.

Deze tweeslachtige houding voedt de onzekerheid op de financiële markten. Op de eindejaarstop van regeringsleiders is er weer niet doorgepakt. Er is dan wel een minimale verdragswijziging afgesproken om het constitutionele hof uit Karlsruhe gerust te stellen, maar een uitspraak over de omvang van het reddingsfonds kon er niet af. Om over een structurele oplossing voor de problemen maar te zwijgen. De rente van de PIGS blijft daarom onhoudbaar hoog.

Met lapmiddelen zoals extra kapitaal voor het reddingsfonds of het uitgeven van gezamenlijke Euro-obligaties wordt hoogstens wat tijd gekocht. Het opkopen van staatsschuld door de ECB is ook geen oplossing. Niet alleen is dit uitdrukkelijk verboden volgens het verdrag van Maastricht, maar het leidt ook onvermijdelijk tot ontwrichtende inflatie. De kapitaalverhoging van de ECB vanwege de te verwachten verliezen op de aangekochte staatsobligaties is een teken aan de wand. Al deze maatregelen leiden alleen maar tot nog meer steunvraag.

Als de crisis dan eenmaal in volle omvang daar is omdat landen op hun schuld moeten afstempelen, dan helpen alleen structurele oplossingen. De crisis is dan terug bij de banken en verzekeraars die zwaar in de staatsobligaties van de PIGS hebben geïnvesteerd en daarom moeten worden geherstructureerd. In het vervolg dient de ECB onderscheid te maken in de kwaliteit van het onderpand, zodat banken niet weer verleid worden om teveel in de zwakke broeders te investeren. De hamvraag is hoe we binnen de EMU kunnen afdwingen dat landen niet te veel geld uitgeven om daarna in de problemen te komen. Er zijn hiervoor drie oplossingen.

Spelen zoals het spel bedoeld is

De eerste oplossing is dat landen zich nu echt aan de spelregels van een monetaire unie gaan houden. De huidige EMU lijkt nog het meest op de oude gouden standaard. Het goud was toen de wereld munteenheid, terwijl afzonderlijke landen, net als nu in de EMU, wel fiscaal onafhankelijk waren. Diverse landen hadden ook toen grote tekorten. Dit werd gecompenseerd door de verschillen in rentestanden. Macro-economische onevenwichtigheden tussen landen werden verholpen door aanpassing van de lonen en prijzen. Als voorbeeld bespreken we de reactie op de gevolgen van de tweede oliecrisis in Nederland en België begin jaren tachtig.

Beide handelslanden probeerden hun concurrentiepositie te herstellen door de lonen te matigen. In Nederland kwamen werkgevers en vakbonden daarom het akkoord van Wassenaar overeen en werden de lonen aanzienlijk gematigd. België koos voor devaluatie en daarmee impliciet ook voor loonmatiging. De uitwerking op de concurrentiepositie was vergelijkbaar, maar tot de komst van de Euro betaalde België een fors hogere rente dan Nederland. België verloor haar geloofwaardigheid en beleggers eisten een compensatie voor de wisselkoersonzekerheid. Het stabiliteitspact was bedoeld om de Hollandse spelregels af te dwingen, omdat een devaluatie geen optie is in een muntunie.Maar sinds het stabiliteitspact in 2004 is ontmaagd door de hoofdrolspelers Frankrijk en Duitsland, is het niet langer aannemelijk dat landen zich ooit nog vrijwillig zullen houden aan de spelregels van het pact. Er zijn dan nog wel twee radicale oplossingen voorhanden.

Of exit Noord

De eerste is het uittreden van de Noordelijke landen. Het is niet in het belang van de zwaar beproefde PIGS landen om op te stappen, dit brengt immers hun loonkosten wel omlaag, maar zorgt ook voor een onhoudbaar hoge rente, net als bij de Belgische devaluatie.

Of een beperkte unie

De derde oplossing is een beperkte fiscale unie. Deze unie zou banken in nood moeten kunnen helpen en herstructureren. Daarnaast zou zij landen in nood financieel bij kunnen staan, maar alleen onder de voorwaarde dat deze dan tijdelijk hun soevereiniteit over het overheidsbudget verliezen, net als een artikel 12 gemeente in Nederland. Dit vergt een federale Euroregering en dito parlement ter controle. Het probleem op EMU-niveau is dat de hoogste autoriteit een club van ministers is die elkaar niet tot de orde durft te roepen, vergelijkbaar met de Belgische impasse.

De crisis dwingt dralende Euro politici hopelijk tot een permanente oplossing. Echte euroburgers kunnen daarbij een handje helpen. Al die miljarden transfers vragen om een eurotheepartijtje. De meest duurzame garantie is een democratische vertegenwoordiging op euroniveau ten koste van de soevereiniteit van afzonderlijke staten.: flickr

Dit artikel kan worden overgenomen met bronvermelding. Toezending van bewijsexemplaren wordt op prijs gesteld. © Me Judice