Begrotingsdiscipline
Denkt u dat jam op brood zoet is? Doe even mee, dus uw antwoord is: ja, natuurlijk. Mag ik dan de conclusie trekken: u wilt jam op brood? Nee toch zeker? Of, ander voorbeeld, ik vraag of u denkt dat een open hartoperatie schade toebrengt aan de huid. U zegt weer braaf ja. Ik concludeer: u vindt open hartoperaties schadelijk. Dan jaagt u mij toch weg, mag ik hopen?
Toch is dit ongeveer wat me deze week overkwam. Ik doe mee aan het economenpanel van de website Me Judice (‘mijn oordeel’). De site peilt van een groep van zo’n vijftig economen periodiek de meningen rond actuele thema’s. Hieruit blijkt dat economen het, vaker dan je zou denken, van harte met elkaar eens zijn. Naast de kakofonie aan meningen en argumenten, plaatst het economenpanel vaak consensus. Daar schrijven de kranten dan veelal weer over, en dat is een mooie bijdrage aan de vaderlandse meningsvorming.
Maandag berichtten de kranten over de jongste peiling, over begrotingsbeleid. In de Volkskrant ging dat zo (en andere kranten deden het op soortgelijke wijze): ‘Een peiling onder vijftig economen laat een opmerkelijke verschuiving zien: bezuinigen om het tekort terug te dringen moet niet langer prioriteit krijgen.’ En: ‘Het kabinet moet oppassen dat het de economie niet kapotbezuinigt door te veel vast te houden aan het halen van de Europese begrotingsnorm van 3 procent.’ Dat komt qua strekking ook overeen met het persbericht van Me Judice waarin te lezen valt: ‘De meerderheid van de economen denkt dat het vieren van de teugels, ook al is het voorwaardelijk, een positief effect op de economie in 2013 zal hebben.’
Heldere boodschap. Maar wat deze respondent betreft toch echt de verkeerde. De stelling waarop de economen reageerden luidde: ‘Het (voorwaardelijk) uitschakelen van de budgetdiscipline zal de Nederlandse economie in 2013 positief beïnvloeden.’ Dit is economenpraat voor: de economische groei is wat hoger als het financieringstekort tot boven de 3 procent mag stijgen.
Tsja, dat klopt. Zoals Charles van Marrrewijk (Universiteit Utrecht) het uitdrukte: ‘Een mild plusje. Uitstel heeft schadedruk in deze periode van het jaar verminderd, maar grote impact zal het wel niet hebben.’ Een jong mens zou dezer dagen opmerken: ‘Dûh. Of, langs de lijnen van de eerste alinea: jam is doorgaans zoet, en voor een openhartoperatie moet je nu eenmaal in de huid snijden. Uw eigen respondent vulde dus ook in: ‘mee eens’.
Baten... en kosten
De denkfout die redacties vervolgens maakten, zowel die van Me Judice als van de kranten, is dat een positieve inschatting van een effect (hogere groei) samenvalt met een positief oordeel over een maatregel (moeten we doen). Dit volgt helemaal niet.
In dit geval is de belangrijkste reden dat losser begrotingsbeleid naast dat kleine positieve effect op korte termijn ook nadelen heeft op korte en middellange termijn. Het vergroot onzekerheid bij burgers, om eens iets te noemen. En: het begrotingsbeleid wordt afhankelijk gemaakt van ramingen door het Centraal Planbureau die met grote foutmarges omgeven zijn. Er is bovendien de politiek-economische context, waarin, of je dat nu leuk vindt of niet, er in Europees verband afspraken zijn gemaakt over tekort en schuld. Er is een wereld aan argumentatie rond de disciplinering van politici die je het sturen van de conjunctuur maar beter niet kunt toevertrouwen.
Zo’n kleine bate (het effect van die paar tienden tekort op de groei is positief, maar wel achter de komma) wil ik niet kopen tegen zulke hoge kosten. Anders gesteld: er zijn weliswaar argumenten voor een losser beleid, maar de argumenten tegen wegen zwaarder. Per saldo is het een slecht idee, wat deze respondent betreft.
Dit artikel is eerder gepubliceerd in de Volkskrant van 4 mei j.l.
Te citeren als
Frank Kalshoven, “Kosten loslaten begrotingsdiscipline groter dan baten”,
Me Judice,
8 mei 2013.
Copyright
De titel en eerste zinnen van dit artikel mogen zonder toestemming worden overgenomen met de bronvermelding Me Judice en, indien online, een link naar het artikel. Volledige overname is slechts beperkt toegestaan. Voor meer informatie, zie onze copyright richtlijnen.
Afbeelding
Afbeelding ‘
Scale’ van one2c900d (
CC BY-ND 2.0)