Onderzoek naar kosten en baten luchthaven Twente is geen verkooppraatje

Onderzoek naar kosten en baten luchthaven Twente is geen verkooppraatje image

Afbeelding ‘Frecce Tricolori’ van Stefan Schlautmann (CC BY-NC-ND 2.0).

De analyse van de kosten en baten van plannen voor een nieuwe bestemming van luchthaven Twente zou een verkooppraatje zijn van voorstanders van het project. Deze kritiek is ongefundeerd, schrijven Marcel Canoy en Walter Hulsker van onderzoeksbureau ECORYS, uitvoerder van de studie. Het onderzoek is conform de richtlijnen voor kosten-batenanalyses uitgevoerd, is expliciet over aannames en is voor iedereen toegankelijk.

Luchthaven verhit de gemoederen

De voormalige militaire luchthaven in Twente is toe aan een nieuwe bestemming. De keuze betreft in eerste instantie een doorstart voor de luchthaven of een zorgconcept. Het luchthaventerrein houdt de gemoederen flink bezig. Zodanig zelfs dat diverse mensen er met geslepen bijlen op loshakken. Een van de criticasters, Tsjalle van der Burg, doet dat op Me Judice, en trekt daarbij en passant de integriteit van onderzoeks- en adviesbureau ECORYS in twijfel. Dit kan niet onweersproken blijven.

Studie naar kosten en baten

ECORYS heeft een bijdrage geleverd aan de besluitvorming over de toekomst van de luchthaven door een kosten-batenanalyse (KBA) op te stellen van de twee genoemde varianten. Dit heeft het bedrijf gedaan in opdracht van de Vliegwiel Twente Maatschappij (VTM), een consortium van stakeholders van het terrein.

Aan de KBA gaat een studie vooraf naar de commerciële/financiële haalbaarheid van de exploitatie van een luchthaven of een zorgconcept. Hiertoe dienen business cases, uitgevoerd door VTM zelf. Het spreekt voor zich dat de uitkomsten van de (commerciële) business case ook moeten worden meegenomen in de uiteindelijke besluitvorming over beide alternatieven. Zekerheid over een exploitant is een voorwaarde om met de investeringen voor de geplande gebiedsontwikkeling op de voormalige luchthaven te beginnen. Dit geldt zowel voor de herstart van de luchthaven als het zorgconcept, als voor enige andere commerciële bestemming.

Onder de veronderstelling dat de business cases die VTM gemaakt heeft plausibel zijn, is het interessant te bezien wat de verwachte maatschappelijke effecten van beide varianten zijn (werkgelegenheid, reistijdwinst, gezondheid, CO2-uitstoot). Voor die exercitie is een KBA het geëigende instrument. De uitkomst van de KBA was dat beide varianten rendabel zijn en dat een doorstart meer rendabel was dan een zorgconcept.

Rentabiliteit hangt af van private interesse

De mate waarin ECORYS verplicht is de plausibiliteit van de business cases in dit stadium van de besluitvorming uitvoerig te toetsen, kan onderwerp van discussie zijn. Hoewel ECORYS transparant is over alle aannames en de business cases ook marginaal getoetst heeft, kan in de beeldvorming de suggestie ontstaan dat nu ‘bewezen is’ dat de doorstart maatschappelijk rendeert. Ook de exploitatie zal uiteindelijk een onderdeel van de publieke besluitvorming zijn. Dit is ook logisch, omdat commerciële partijen doorgaans geen geld stoppen in onrendabele projecten. De door ECORYS berekende maatschappelijke baten mogen niet zonder meer gebruikt worden als opvulling van onrendabele gedeelten, omdat de maatschappelijke baten samenhangen met de commerciële baten. Zonder klanten immers geen banen en geen reistijdwinst, maar over deze discussie ging het in Van der Burg’s stuk niet.

Discontovoet

Van der Burg constateert dat er in de KBA met een te lage discontovoet is gewerkt, zodat de resultaten een te rooskleurig beeld schetsen. Wij wijzen hierbij op de richtlijnen van het ministerie van Financiën waarbij een opslag van 3 procent op de basisdiscontovoet van 2,5 procent wordt aangeraden voor KBA’s bij projecten waarbij sprak is van marktrisico. Aangezien in beide alternatieven sprake is van marktrisico, is de discontovoet van 5,5 procent in beide alternatieven gebruikt. Dit is in lijn met KBA’s uitgevoerd voor soortgelijke gebiedsontwikkelingsprojecten met marktrisico’s. Deze kritiek snijdt dus geen hout.

Alles openbaar

Ook suggereert Van der Burg (NRC, 2009) dat de uitkomsten van het onderzoek van ECORYS niet geheel openbaar zijn. Dit is onjuist en draagt bij aan stemmingmakerij - alsof ECORYS moedwillig meedoet aan duistere achterkamertjespolitiek. Alles is openbaar (zie het Rapport KBA Luchthaven Twente). ECORYS is al jaren marktleider op het gebied van KBA’s en heeft samen met het Centraal Planbureau de zogeheten OEEI-leidraad ontwikkeld, waar iedereen in Nederland aan gehouden is. De KBAs van ECORYS die een rol spelen in het publieke debat worden altijd openbaar gemaakt. We werpen iedere suggestie van vooringenomenheid ver van ons af.

Helemaal bizar wordt het wanneer Van der Burg zich in het NRC beklaagt over het feit dat VTM zelf mag bepalen welke onderzoeksbureau het kiest voor de KBA. Dit is standaardpraktijk in de hele wereld. In de uiteindelijke besluitvorming zullen alle facetten van onderzoek onderhevig zijn aan publieke toetsing. Dat maatschappelijke debat is gebaat bij een nuchtere discussie op basis van feiten en analyses, niet bij insinuaties.

Referenties:

Tjalle van der Burg, “Luchthaven Twente wordt een verlieslijdend project”, Me Judice, jaargang 2, 23 november 2009.

Tjalle van der Burg, “Luchthaven Twente wordt subsidiekuil”, NRC Handelsblad, 26 november 2009.

Ecorys, 2009, Rapport Kosten-batenanalyse Luchthaven Twente

Te citeren als

Marcel Canoy, Walter Hulsker, “Onderzoek naar kosten en baten luchthaven Twente is geen verkooppraatje”, Me Judice, 7 december 2009.

Copyright

De titel en eerste zinnen van dit artikel mogen zonder toestemming worden overgenomen met de bronvermelding Me Judice en, indien online, een link naar het artikel. Volledige overname is slechts beperkt toegestaan. Voor meer informatie, zie onze copyright richtlijnen.

Afbeelding

Afbeelding ‘Frecce Tricolori’ van Stefan Schlautmann (CC BY-NC-ND 2.0).

Ontvang updates via e-mail