Staat zou zich ernstig verslikken in hypotheken

Onderwerp:
Staat zou zich ernstig verslikken in hypotheken image
25 apr 2012
Het idee van de economen Arnoud Boot en Lans Bovenberg om de Nederlandse staat de hypotheekportefeuilles van banken over te laten nemen is leuk bedacht, maar het is beter om het bij een idee te laten. Dit stelt Bernard van Praag in een reactie.

Hypotheekberg

Mijn collegae Arnoud Boot en Lans Bovenberg hebben een vernuftig plan bedacht om het bankwezen te bevrijden van hun hypotheekberg. Zij merken op dat circa 30% van de pensioenuitkeringen gebruikt wordt om inkomstenbelasting te betalen. De pensioenfondsen hebben dus eigenlijk een latente schuld aan de staat, en die wordt door de auteurs begroot op ca. 300 miljard. Hun voorstel is nu dat de Staat dit in één keer van de pensioenfondsen overneemt, waarna de pensioenreserve is teruggebracht tot ca. 700 miljard. Die 300 miljard wordt door de staat dan gebruikt om hypothecaire vorderingen bij de banken op te kopen. Uiteraard zijn de gepensioneerden dan ontslagen van hun latente belasting verplichtingen, terwijl de staat in plaats van belastinginkomsten aflossingen en rente op de gekochte hypotheken zal ontvangen.

Riskante operatie

Er kleven aan dit plan toch wel wat bezwaren. In de eerste plaats kan men zich afvragen waarom het onaantrekkelijk is voor banken om een grote hypotheekportefeuille te hebben. Het antwoord is dat een belangrijk deel daarvan moeilijk verkocht kan worden, het is illiquide bezit geworden. Bovendien kleeft aan een groeiend aantal hypotheken het risico dat het onderpand minder waard is dan de lening, en dus dat de hypotheken niet meer in zijn geheel zullen worden afgelost. Het verschuiven van deze hypothecaire leningen naar het vermogen van de staat betekent dus niets meer of minder dan dat de staat wordt opgezadeld met een onaantrekkelijk pakket van hypotheken en 300 miljard is ook voor de Staat een groot bedrag. Kortom, een zeer riskante operatie voor de staatsfinanciën. De auteurs stellen dat de Staat mettertijd in plaats van de nagenoeg zekere belastinginkomsten uit ingegane pensioenen schadeloos zal worden gesteld met de aflossingen van de hypotheken. Dat is op zijn minst dubieus, want die hypotheken zullen voor een groeiend deel niet geheel worden afgelost.

Voor de pensioenfondsen zelf gaat het ook niet zonder kleerscheuren. Hun kostenvoordelen zijn immers gerelateerd aan hun omvang en een forse aderlating uit hun reserves zal leiden tot schaalnadelen, bijv. hogere tarieven bij transacties, minder specialisatievoordelen, en een werknemersbestand dat dient te worden verkleind.

Nog meer plannen

De auteurs stellen dan ook nog dat de operatie ‘alleen verantwoord is, indien het recente hervormingsplan van de 22 economen wordt uitgevoerd’. Dit lijkt mij redelijk kort door de bocht. Dat plan heeft zijn verdiensten, maar het spoort niet met dit nieuwe plan. Immers het hervormingsplan heeft als doelstelling om de huizenmarkt te hervormen door verlaging van de huizenprijzen en het verbieden van top-hypotheken. Dat is goed, maar het leidt er wel toe dat de aflossing van hypotheken in de toekomst daarmee verder onder druk komt te staan en er nog meer risico’s op de Staat als eigenaar van die hypotheken worden afgewenteld.

Ook de realisatie van het plan heeft zijn problemen. Het vereist namelijk een significante wijziging van de belastingwetgeving. Het betalen van de pensioenpremie blijft tot belastingaftrek leiden, maar de pensioen-uitkeringen kunnen niet langer worden belast.

Tenslotte zit er een tijdsdimensie aan. Het is niet een eenmalige operatie, maar de Staat zou elk jaar een groot deel van de hypotheken moeten opkopen, omdat men nu eenmaal niet elk jaar de belastingwetgeving kan omgooien. Hiermee zou de staat uitgroeien tot de grootste hypotheekbank van Nederland, een soort Fanny Mae. Zij is daarvoor niet ge-equipeerd. Ik moet er niet aan denken.

Deze reactie is tevens gepubliceerd in NRC Handelsblad van 26 april 2012.

Bron foto: Flickr.

Te citeren als

Bernard van Praag, “Staat zou zich ernstig verslikken in hypotheken”, Me Judice, 25 april 2012.

Copyright

De titel en eerste zinnen van dit artikel mogen zonder toestemming worden overgenomen met de bronvermelding Me Judice en, indien online, een link naar het artikel. Volledige overname is slechts beperkt toegestaan. Voor meer informatie, zie onze copyright richtlijnen.

Afbeelding

Ontvang updates via e-mail