Goede ontwikkelingen
Volgens Europese Raad-president Van Rompuy was het een “goede week” geweest voor de Europese Unie, een “week om ons te herinneren”. In een tijdsbestek van amper vier dagen ontving de EU in Oslo de Nobelprijs voor de Vrede, bereikten de ministers van Financiën overeenstemming over een Single Supervisory Mechanism (SSM) voor banken, besloot de Eurogroep tot belangrijke nieuwe steun voor Griekenland, en nam de Europese Raad een aantal vergaande besluiten ter versterking van de Economische en Monetaire Unie (EMU).
Van Rompuy maakte deze opmerkingen na afloop van de bijeenkomst van de Europese Raad van 13-14 december. Bij het begin van die bijeenkomst had Van Rompuy gezegd dat het belangrijkste doel was om te discussiëren over een “specifieke en tijdgebonden routekaart voor de voltooiing van de EMU”. De vraag is daarom gewettigd of de Europese Raad vorige week in Brussel inderdaad de EMU heeft voltooid of dat die voltooiing opnieuw is uitgesteld. Ons antwoord op die vraag: de ene helft van het glas is vol, de andere helft is (nog) leeg.
Plan van Rompuy
Het pakket voorstellen waarover de Europese Raad vergaderde — het zogenaamde Plan Van Rompuy — droeg uiteraard niet toevallig de titel “Naar een echte Economische en Monetaire Unie”. Zoals Van Rompuy zelf steeds heeft duidelijk gemaakt, bevat dit plan vier nauw met elkaar verbonden “bouwstenen”: een Bankenunie, een Begrotingsunie, een Economische Unie, en een Politieke Unie. De Bankenunie is nu praktisch een feit; voorstellen voor de andere drie Unies worden nader uitgewerkt en keren terug op de agenda van de Europese Raad in juni 2013.
Glas is half vol
Waarom denken wij dat dit glas toch half vol is? Wanneer de verschillende instrumenten van de Bankenunie (naast SSM vooral een Europees resolutiefonds en een Europees depositogarantiestelsel) operationeel worden—en dat gaat in de loop van 2013 en 2014 in etappes gebeuren—dan zal dat een sterke positieve druk zetten op de realisering van de andere onderdelen van het Plan Van Rompuy. Dat is precies de “samenhang” van de bouwstenen waar Van Rompuy zelf voortdurend op wijst.
Daar komt bij dat de Europese Raad weliswaar de besluitvorming op belangrijke punten heeft aangehouden, maar tegelijkertijd de uitgangspunten van het Plan Van Rompuy heeft onderschreven. Welke aanpassingen het Plan Van Rompuy ook nog zal ondergaan, het idee van een Begrotingsunie en het idee van een Economische Unie zullen recht overeind blijven staan. Op 13-14 december heeft de Europese Raad uitdrukkelijk de “routekaart” van Van Rompuy overgenomen.
Politieke Unie laat nog op zich wachten
Met betrekking tot de Politieke Unie wordt in het Plan Van Rompuy in feite volstaan met een verwijzing naar de noodzaak van meer democratische legitimiteit en verantwoording, en naar versterking in dezen van de rol zowel van nationale parlementen als het Europees Parlement. Deze niet opvallend creatieve opstelling is nu ook overgenomen door de Europese Raad. In de laatste zin van zijn conclusies van 13-14 december brengt de Raad dit als volgt onder woorden: “Het Europees Parlement en de nationale parlementen zullen samen de organisatie en promotie van een conferentie op zich nemen waarin hun vertegenwoordigers zullen discussiëren over EMU-gerelateerde vraagstukken.”
Deze conferentie geeft de mogelijkheid grondig te spreken over hoe de EMU en het subsidiariteitsbeginsel zich moeten verhouden. Anders gezegd, wat hoort te blijven bij de nationale lidstaten en de nationale parlementen en wat hoort bij de Europese Commissie en het Europese Parlement? De nu voorgestelde “contracten” kunnen een interessante voorbode blijken.
Het denken over verdere versterking van een Politieke Unie—anders dan dat over een Bankenunie, Begrotingsunie en Economische Unie—staat duidelijk pas in de kinderschoenen. Maar er is ook een andere conclusie mogelijk. Wanneer de EMU daadwerkelijk wordt voltooid, of in ieder geval versterkt, door een Bankenunie, Begrotingsunie en Economische Unie, dan valt te verwachten dat vanuit de praktijk van die versterkte EMU op een natuurlijke manier allerlei ideeën zich zullen aandienen voor de invulling van een echte en hechte Politieke Unie, en voor hoe subsidiariteit vorm en inhoud moet krijgen in euroland.
Sprong voorwaarts
Kortom, de EMU is nog niet voltooid, maar zij heeft wel degelijk een enorme sprong voorwaarts gemaakt. De Europese Raad heeft op 13-14 december in Brussel een historische stap gezet om wezenlijke lacunes van de EMU te verhelpen en zo de immense problemen die de Europese Unie bedreigen beter het hoofd te bieden.
* Dit artikel is eerder verschenen in de Volkskrant van 24 december 2012.
Te citeren als
Ruud Lubbers✝, Paul van Seters, “EMU maakt sprong voorwaarts”,
Me Judice,
24 december 2012.
Copyright
De titel en eerste zinnen van dit artikel mogen zonder toestemming worden overgenomen met de bronvermelding Me Judice en, indien online, een link naar het artikel. Volledige overname is slechts beperkt toegestaan. Voor meer informatie, zie onze copyright richtlijnen.
Afbeelding
Afbeelding ‘
Herman Van Rompuy, President of the European Council’ van Chatham House (
CC BY 2.0)