Hogere lonen door vrijval pensioenpremies slecht idee

Dossier:
Hogere lonen door vrijval pensioenpremies slecht idee image

Afbeelding ‘Euros’ van Images Money (CC BY 2.0)

Eerder deze week kwam DNB met het blijde nieuws dat het verlagen van pensioenpremies een pijnloze manier is om onze economie flink aan te zwengelen. Werknemers krijgen immers meer ruimte om hun koopkracht uit te oefenen. Roel Beetsma en Sweder van Wijnbergen stellen dat dit een kortetermijnoplossing is waar de Nederlandse economie niet veel mee opschiet. Het is beter om de verlaging van pensioenpremies te gebruiken voor het verlagen van werkgeverslasten zodat de prijs van arbeid verlaagd wordt.

Verlaging pensioenpremies

Eerder deze week werd Nederland gewekt met het blijde nieuws dat er een pijnloze manier is om onze economie flink aan te zwengelen. Als de nood het hoogst is, is de redding gelukkig nabij. Zoals afgesproken in het Regeerakkoord zal de fiscale behandeling van de pensioenpremies (het zogenoemde “Witteveenkader”) aanzienlijk versoberd worden. Pensioenopbouw gebaseerd op inkomen boven de 100.000 euro komt niet meer voor aftrek in aanmerking, terwijl de fiscale vrijgestelde jaarlijkse opbouw als percentage van het pensioengevend salaris in stappen omlaag zal worden gebracht van 2.25% nu naar 1.75% in 2015. Het ligt dus voor de hand dat in de meeste gevallen de pensioenpremies zullen worden verlaagd tot het niveau waarop nog maximaal van de aftrek gebruik kan worden gemaakt. 

Er ontstaat daarmee een “vrijval” doordat zowel werknemers als werkgevers minder pensioenpremie gaan betalen. Onderzoek van medewerkers vanDe Nederlandse Bank gebaseerd op het DELFI model van de Bank suggereert dat een teruggave van deze vrijval in de vorm van hogere lonen forse positieve effecten heeft op de schatkist en de Nederlandse economie in zijn geheel. Over een periode van vier jaar zou het EMU-saldo met 1,1% van het BBP verbeteren, is er een inkomenswinst van 0,6% van een jaarlijks BBP en een winst in de particuliere consumptie van 2,3% van de jaarlijkse consumptie. Dat zijn mooie getallen, vooral omdat we hier eigenlijk niets voor hoeven te doen en omdat de totale loonkosten voor bedrijven gelijk blijven. Natuurlijk betekent het op de lange termijn wel weer lagere pensioenen en dus lagere belastingopbrengsten, maar ligt zo ver in de toekomst dat de huidige crisis al lang weer vergeten is. 

Waar gaat de analyse fout?

Je zou bijna denken dat dit te mooi is om waar te zijn. Helaas is dat ook zo. De belangrijkste reden ligt bij de oorzaak van de huidige economische malaise in Nederland. Behalve natuurlijk de negatieve effecten van de stagnatie in het eurogebied, zijn het vooral de enorme onzekerheid en het daarmee gepaard gaande lage vertrouwen die onze economie ondermijnen. Veranderingen van gedrag als gevolg van gedaald vertrouwen zijn niet expliciet opgenomen in het DELFI model, waardoor deze de doorrekeningen niet beïnvloeden. Het vertrouwen wordt ondergraven door onzekerheid over belangrijke beleidsterreinen als, daarmee samenhangend, onzekerheid over baanbehoud. Het is geen wonder dat een deel van de stijging van werkloosheid tijdens de crisis is gedreven door toetreding van niet-werkende partners op de arbeidsmarkt. 

Een gebrek aan vertrouwen wordt niet opgelost door een tijdelijke en beperkte stijging van de lonen. In het huidige klimaat zal een loonstijging voor een groot deel leiden tot afbouw van schulden. Wat er overblijft van de loonstijging zal voor meer dan de helft weglekken naar het buitenland. Immers, Nederland is een heel open economie, waarvan het grootste deel van de particuliere consumptie uit het buitenland komt. Weinig consumenten zijn zo begaan met het lot van onze economie dat ze hun extra inkomen bewust aan Nederlandse makelij gaan besteden.

Maak arbeid goedkoper

Het is verstandiger om de genoemde vrijval te laten vloeien in lagere werkgeverslasten. Het is bijna tautologisch, maar de werkloosheid loopt juist zo hard op omdat de loonkosten stijgen ten opzichte van wat een werknemer oplevert. Het beste middel om de stijgende werkloosheid te bestrijden is nu om arbeid goedkoper te maken, economisch herstel via stimulering van de binnenlandse vraag gaat via deze truc niet lukken. Herstel van de economie zal vooral moeten komen door stimulering van de exporten. Juist door nu te werken aan een versterking van de concurrentiepositie kan het Nederlandse bedrijfsleven op afzienbare termijn meer profiteren van het al begonnen herstel van de economie in de Verenigde Staten. Laten we dus verstandig zijn en de vrijval van de pensioenpremies beter besteden dan aan een vermeende maar ineffectieve stimulering door hogere lonen.

* Dit artikel verscheen eerder in Het Financieele Dagblad van 16 mei 2013.

Te citeren als

Roel Beetsma, Sweder van Wijnbergen, “Hogere lonen door vrijval pensioenpremies slecht idee”, Me Judice, 16 mei 2013.

Copyright

De titel en eerste zinnen van dit artikel mogen zonder toestemming worden overgenomen met de bronvermelding Me Judice en, indien online, een link naar het artikel. Volledige overname is slechts beperkt toegestaan. Voor meer informatie, zie onze copyright richtlijnen.

Afbeelding

Afbeelding ‘Euros’ van Images Money (CC BY 2.0)

Ontvang updates via e-mail