Symboolpolitiek
In de afgelopen periode is er in de Tweede Kamer een debat gehouden over
het initiatief wetsvoorstel van de SP, PvdA en het CDA om het verbod op
winstuitkeringen door zorgverzekeraars definitief in de wet vast te leggen.
Momenteel geldt dit verbod ook, maar het loopt in 2018 af. Het lijkt erop
dat een ruime meerderheid in de Kamer dit wetsvoorstel zal steunen. Naar
onze mening is dit verbod voornamelijk symboolpolitiek en laat het een
groot deel van de winsten die in de zorg worden gemaakt ongemoeid.
De winsten van de zorgverzekeraars bedragen volgens onze berekeningen,
gebaseerd op een scan van de jaarverslagen, ruim 0,5 miljard euro. De
winsten worden aan de reserves van de zorgverzekeraars toegevoegd, maar
kunnen ook worden gebruikt om de zorgpremies te verlagen. Dit laatste
gebeurt slechts mondjesmaat en een belangrijke reden daarvoor is dat De
Nederlandsche Bank (DNB) hoge eisen aan de omvang van de reserves van
zorgverzekeraars stelt.
De zorgverzekeraars zijn op één na georganiseerd als onderlinge
waarborgmaatschappijen. Dat betekent dat er geen aandeelhouders zijn en het
belang van de verzekerden voorop staat. Zorgverzekeraars zijn zich bewust
van hun maatschappelijke rol en er niet op belust geld dat zij van
premiebetalers ontvangen naar derden weg te laten vloeien. Een verbod op
winstuitkeringen aan derden lijkt daarom overbodig. Het zou eenvoudiger
zijn als de wetgever vastlegt dat een zorgverzekeraar niet als een naamloze
vennootschap (NV) georganiseerd mag worden. Een NV heeft immers wel
aandeelhouders die dividenduitkeringen kunnen ontvangen.
Zorginstellingen buiten schot
Wat echter curieus is, is dat in het initiatief wetsvoorstel alle aandacht
uitgaat naar de zorgverzekeraars, terwijl de zorginstellingen uit de wind
worden gehouden. Een ruwe schatting leert dat de zorginstellingen
gezamenlijk een uitkeerbare winst van 1,2 miljard euro per jaar boeken,
ongeveer 2 keer zo veel als de zorgverzekeraars. De wetgever schrijft niets
voor over zowel de organisatievorm van de zorginstellingen als de besteding
van de winsten.
Terwijl zorgverzekeraars door hun omvang redelijk transparant zijn, geldt
dat uitdrukkelijk niet voor zorginstellingen. Er zijn zo’n 200
zorginstellingen in Nederland die georganiseerd zijn als een Besloten
Vennootschap (BV). De zorg die zij leveren wordt grotendeels via
belastinggeld gefinancierd en niet via premies uit de basisverzekering.
Deze BV’s mogen winsten uitkeren aan de aandeelhouders van de BV. Wij
hebben geconstateerd dat in enkele gevallen die aandeelhouders ook
directeur waren van de BV zodat zij met de zichzelf toegekende dividenden
en inclusief hun salaris als directeur van de BV inkomens van
supersteromvang wisten te incasseren. Omdat deze BV’s vaak betrekkelijk
klein zijn, blijven zij grotendeels onder de radar door het ontbreken van
een financiële verantwoordingsplicht. Dat maakt het mogelijk dat deze BV’s
excessieve winsten maken van soms wel meer dan 60% op de omzet zonder dat
er een haan naar kraait.
Als zorgverzekeraars hun winsten aan derden uitkeren en niet aan zorg
besteden, kunnen de verzekerden ‘met hun voeten’ stemmen en naar een
zorgverzekeraar overstappen die zich beter bewust is van zijn
maatschappelijke verantwoordelijkheid. De belastingbetaler staat echter
machteloos tegen de tientallen BV’s die excessieve winsten met zorggelden
behalen. Het lijkt ons dat als de wetgever het nodig vindt de winsten van
de zorgverzekeraars te reguleren, het in ieder geval ook vereist is dat de
winsten van de zorg-BV’s aan banden worden gelegd.
Het is teleurstellend te constateren dat de Kamer vooral de ‘makkelijke’
weg van het verder (en niet dringend noodzakelijke) reguleren van
zorgverzekeraars kiest en de zorg-BV’ s buiten schot laat. De Kamer zou er
goed aan doen haar aandacht ook op de zorginstellingen te richten, om te
beginnen met het invoeren van een financiële verantwoordingsplicht voor alle zorginstellingen, ongeacht hun omvang. Daarnaast zouden er,
net als bij de zorgverzekeraars, ook beperkingen op winstuitkeringen door
zorginstellingen moeten komen.
Dit artikel is 17 januari jl. verschenen in dagblad Trouw.
Te citeren als
Jeroen Suijs, Harrie Verbon, “Kamer laat winsten zorginstellingen onterecht buiten schot”,
Me Judice,
18 januari 2017.
Copyright
De titel en eerste zinnen van dit artikel mogen zonder toestemming worden overgenomen met de bronvermelding Me Judice en, indien online, een link naar het artikel. Volledige overname is slechts beperkt toegestaan. Voor meer informatie, zie onze copyright richtlijnen.
Afbeelding
Afbeelding ‘
130311-N-IY633-067.jpg’ van COMSEVENTHFLT (
CC BY-SA 2.0)