Nabetalingen EU hebben landen over zichzelf afgeroepen

Rijk rekenen

Het was zo mooi geweest. De revisie van de nationale rekeningen in de EU volgens de nieuwe standaard van het ESR 2010 bood de mogelijkheid om het bruto binnenlands product in de regel flink naar boven bij te stellen. Door de uitgaven aan research and development op te nemen in de toegevoegde waarde steeg het bruto binnenlands product ongeveer even veel, dat wil zeggen hoe hoger het aandeel van de R&D-uitgaven aan het bbp was, des te hoger was nu het niveau van het bbp. Dat was natuurlijk prettig, omdat de tekort- en staatsschuldquote van EU-lidstaten automatisch omlaag ging door de toegenomen noemer bij constante tekorten en staatsschulden.

Naast de R&D-uitgaven speelde ook het meenemen van de schaduweconomie in het bruto binnenlands product een niet geringe rol. De omvang daarvan is moeilijk in statistieken weer te geven. Dit bood vooral landen die hoge schulden hebben en hun begrotingstekort de facto niet onder de 3%-norm van het Verdrag van Maastricht konden krijgen, de mogelijkheid om gebruik te maken van de speelruimte bij de vaststelling van het bbp door de methodologische veranderingen in de nationale rekeningen en zich zo 'rijk' te rekenen. De VS hadden vorig jaar al van deze mogelijkheden gebruik gemaakt.

Cyprus spant de kroon in de EU. Daar leiden de veranderingen bij de bbp-berekening tot een stijging van 9,5 % (zie figuur 1).

Figuur 1. Invloed methodologische veranderingen en statistische verbeteringen op BBP, 2010 (% BBP)

Bron: Eurostat.

Bijbetalen

Alleen hadden de Cyprioten en alle landen die nu op grond van de veranderingen van hun bbp ineens hun bbp meer dan gemiddeld ten opzicht van het EU-gemiddelde hadden verhoogd - daartoe behoren naast Cyprus met name Nederland en Groot-Brittannië en de Scandinavische landen vanwege hun ver bovengemiddelde R&D-uitgaven in verhouding tot het bbp - buiten de waard gerekend. Ze zitten nu met het probleem dat ze geconfronteerd worden met aanzienlijke naheffingen voor de EU-begroting. Omdat de verdeelsleutel van de bijdragen aan de EU-begroting gebaseerd is op het bbp van de lidstaten, moeten nu de statistisch gezien rijkere landen over de afgelopen jaren een nabetaling doen, terwijl de landen die nu onder het EU-gemiddelde zitten geld terugkrijgen uit de EU-begroting. Daar hadden kennelijk met name de Britten niet op gerekend.

De Financial Times kopte op 24 oktober 2014 op de voorpagina: "UK told to pay extra 2.1bn. Euro to EU after economy outpaces rivals“. Op grond van de ontstane discrepantie tussen het bbp van Groot-Brittannië tot nu toe en het huidige bbp na de revisie moeten de Britten voor 1 december 2014 2,13 miljard aan de EU-kas nabetalen. Daarentegen krijgen Duitsland 780 miljoen euro en Frankrijk 1,02 miljard euro terugbetaald, omdat hun bbp in verhouding tot het EU-gemiddelde minder dan gemiddeld naar boven is bijgesteld. Eigenlijk is dit alles het resultaat van een simpele rekensom en hadden de Britten en andere landen, die hun bbp als gevolg van de revisie flink hebben verhoogd, dit kunnen voorzien. Hebben er soms mensen in de betreffende regeringen en statistiekbureaus niet op zitten letten?

Regels waren bekend

Er wordt nu veel misbaar gemaakt. Men voelt zich hevig benadeeld en dreigt niet te betalen. Maar het is absurd om nu te zeggen dat het unfair is van de EU om landen te verplichten tot nabetaling. De regels voor de vaststelling van de bijdragen voor de EU-begroting waren al lang bekend. Over het feit dat enkele landen 'verrast' zijn door het resultaat van hun revisie van de nationale rekeningen kun je alleen maar zeggen: eigen schuld. Het dilemma was immers dat men een afweging kon maken tussen de voordelen van een lagere tekort- en schuldquote en het nadeel van een hogere bijdrage aan de EU-begroting. Wie dus de speelruimte met name bij de schatting van de schaduweconomie heeft gebruikt om het bbp wel erg drastisch te verhogen, wordt daarvoor nu gestraft met een hogere bijdrage. Jammer dan, Mr Cameron.

Deze bijdrage is eerder op onze partnersite Oekonomenstimme verschenen en uit het Duits vertaald door Kasper Maes.