Belastingherziening in de maak?
Er wordt hard gewerkt aan een nieuw kabinet. Grote vraag is of er een
belastingherziening komt (FD, 27 juni)? Naar onze stellige overtuiging moet
deze topprioriteit krijgen. Het huidige belastingstelsel vertoont allerlei
tekortkomingen. Daar zijn vriend en vijand het over eens. Zo is er een zeer
ingewikkeld systeem van kortingen en toeslagen opgetuigd. Het gaat hierbij
om 118 aftrekposten, kortingen en andere belasting beperkende regelingen
met een omvang van circa 100 miljard euro. Daardoor is het alleen met veel
omhalen mogelijk om te communiceren wat een werknemer netto overhoudt van
een extra uur werk, en voor sommigen is dit zelfs negatief. Dit komt vooral
door de marginale tariefstructuur, die voor inkomensgroepen rondom modaal
oploopt tot 56 procent.[1]
Als we daar de huurtoeslag bij optellen met een marginale druk van 30-40
procent en een andere regeling, zoals de zorgtoeslag met 15 procent, dan
wordt snel duidelijk dat een grote groep die een extra inspanning levert of
van een uitkering overstapt naar een baan er in besteedbaar inkomen op
achteruit zal gaan.[2] Wat
zou het mooi zijn als een toekomstig kabinet deze anomalie van de
armoedeval kan opheffen.
Sociale vlaktaks
Daarom moet een sociale vlaktaks in de inkomstenbelasting de basis vormen
van een nieuw belastingstelsel. [3] Met de huidige meevallers
zou het mogelijk moeten zijn om een vlaktakstarief van 35 procent te
bewerkstelligen. Lager dan het huidige tarief in de eerste schijf van 37
procent. Daarbij is het redelijk dat er een extra heffing van zeg 10%-punt
komt op het inkomen in box I, die geldt vanaf een inkomen van bijvoorbeeld
75.000 duizend euro. Voor deze groep geldt dan geen vlaktaks in de
letterlijke zin van het woord, maar daar staat tegenover dat het om minder
dan 5 procent van het totaal aantal belastingplichtigen gaat. Belangrijk is
ook dat de hypotheekrenteaftrek tegen het vlaktakstarief wordt verrekend om
arbitrage te voorkomen.[4]
Fiscale overbelening voor het eigen huis wordt daarmee in belangrijke mate
gemitigeerd. Dit zal de werking van de woningmarkt verbeteren. Bij de
effecten moeten we ons niet blind staren op de koopkrachtplaatjes van het
CPB. Deze nemen immers niet mee dat vooral hogere inkomens meer belasting
kunnen aftrekken voor hun woning. Ook de andere aftrekposten worden tegen
het vlaktakstarief verrekend. Ook moet de noodzaak van sommige aftrekposten
worden bezien, maar daar staat een lagere belasting tegenover. [5]
Met de huidige meevallers zou het mogelijk moeten zijn om een vlaktakstarief van 35 procent te bewerkstelligen.
Een sociale vlaktaks heeft voordelen voor alle politieke partijen die nu
onderhandelen over een nieuwe regeringscoalitie. Eerder hebben CU en CDA
aandacht gevraagd voor de onevenwichtige belasting van een- en
tweeverdieners. In het huidige belastingstelsel stuurt de overheid achter
de voordeur en zet een ‘boete’ op de gezinsvorming. Het voorstel van een
sociale vlaktaks leidt tot aanzienlijke vereenvoudiging en zorgt ervoor dat
de keuze binnen een gezin over bijvoorbeeld het aantal uren dat men werkt
niet langer wordt beïnvloed door het belastingstelsel. Eén marginaal tarief
voor (bijna) iedereen betekent immers dat de prikkel om binnen een gezin
inkomen of aftrekposten te verschuiven gaat vervallen. Constructies om
inkomen te splitsen tussen man, vrouw of bedrijf zijn niet langer
profijtelijk.[6]
Voor liberale partijen gloort een aanzienlijke vereenvoudiging van het
huidige stelsel en een verlaging van de loon- en inkomstenbelasting voor
lagere- en middeninkomens. Zo krijgen aftrekposten het karakter van een
heffingskorting en kunnen werkgevers voortaan over hun loonsom afdragen,
hetgeen leidt tot een megavereenvoudiging. Anders dan vaak beweerd wordt
zullen vooral lagere – en middeninkomens profiteren van deze
lastenverlichting, aangezien zij nu in de tweede en derde schijf van de
loon- en inkomstenbelasting geconfronteerd worden met het huidige
belastingtarief van 41 procent.
Conclusie
Doordat men meer overhoudt, de verstorende werking van het huidige sterk
progressieve stelsel voor het arbeidsaanbod wordt verkleind en de
bureaucratie voor werkgevers vermindert, schept deze belastingherziening
ook extra economische groei en dus extra banen, zoals uit alle
doorrekeningen blijkt. Belangrijk is ook dat de schandvlek van de
armoedeval wordt weggenomen en dat een gebalanceerd en profijtelijk
belastingstelsel zal opdoemen. Het wordt bijna leuk om belasting te
betalen.
Voetnoten:
[1]
Dit geldt sinds het belastingplan 2016 en de daarin opgenomen
afbouw van heffingskortingen. Tijdens de behandeling van dit plan
heeft ook de
Nederlandse Orde van Belastingadviseurs
(NOB) gewezen op een onevenwichtig en uiterst grillig verloop van
de marginale tariefstructuur, die “voor bepaalde inkomensgroepen
oploopt tot 56 procent”.
[2]
Zie hiervoor Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
(2017).
[3]
Ook anderen hebben onlangs hiertoe opgeroepen. Zo geven Caminada en
Stevens (2017) in het Weekblad Fiscaal Recht een blauwdruk voor
belastinghervorming met de sociale vlaktaks als kernpunt.
[4]
Voor het eigen huis hangt dit in belangrijke mate samen met het
hogere marginale tarief waartegen de hypotheekrente in 2017 mag
worden afgetrokken in box I van maximaal 50 procent, ten opzichte
van het tarief van 30 procent op het forfaitaire rendement van het
vermogen in box III. Een vlak tarief in box I van de
inkomstenbelasting van 35 procent zal dit voordeel dus in
belangrijke mitigeren. In het huidige systeem is een verdere
verlaging van het tarief van de hypotheekrenteaftrek voorzien, maar
het zal evenwel vanaf nu nog 30 jaar duren voordat men op het
35%-tariefsniveau is.
[5]
Zo is het denkbaar om de 30%-reductie van belastingen voor expats
te versoberen. Ook het onderzoeksbureau Dialogic (2017) heeft
onlangs aangegeven dat deze reductie aanzienlijk hoger is dan de
(extra) verblijfkosten van expats. Ook wat betreft toeslagen zijn
een aantal vereenvoudigingen en versoberingen denkbaar. Hierbij
verdient vooral de zorgtoeslag nadere beschouwing, waarvan maar
liefst 4,5 miljoen huishoudens gebruik maken. Met de opbrengst van
de beperking daarvan kan de inkomensafhankelijkheid van
heffingskorting verminderd worden. Grosso modo gaat het om dezelfde
groep.
[6]
Naast het inkomen uit arbeid en vermogen kent het huidige systeem
ook de zogenaamde box II. In box II vallen de voordelen die
aandeelhouders met een aanmerkelijk belang in een vennootschap
genieten bij het uitkeren van de winst. Deze belasting voorkomt dat
een directeur-grootaandeelhouder de winst in zijn BV of NV kan
oppotten en bij verkoop als belastingvrije vermogenswinst kan
verzilveren. Voor box II geldt een vlaktakstarief van 25%. Bij de
hoogte van dit tarief dient men zich te realiseren dat de
vennootschap in beginsel al vennootschapsbelasting heeft voldaan.
Sinds 2011 bedraagt het tarief in de vennootschapsbelasting 20-25%.
Bij de huidige tarieven kan een directeur (als aanmerkelijk belang
houder) het toptarief in IB redelijk eenvoudig ontlopen door
'slechts' het gebruikelijk loon uit te keren en het restant via een
aanmerkelijk belang (25-procent belast) uit te keren. Het marginale
tarief bedraagt dan voor de meeste ondernemers circa 40-procent.
Introductie van een vlaktaks in box I heeft dus ook als voordeel
dat het tariefsverschil tussen box I en II aanzienlijk wordt
gemitigeerd (zie Bovenberg en Gradus, 2011).
Referenties:
Bovenberg, A.L. en R.H.J.M. Gradus (2011), “Sociale vlaktaks als sluitstuk Boxensystematiek", ESB 96:4608 230-233
Caminada, K. en L. Stevens (2017). Blauwdruk voor Belastingherziening. Weekblad Fiscaal Recht 7191 -11 mei 2017, p. 632-645.
Dialogic (2017). Evaluatie 30%-regeling, rapport in opdracht van het Ministerie van Financiën, Utrecht
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (2017), Onderzoek Marginaledruk in het inkomensbeleid, Den Haag.
Te citeren als
Raymond Gradus, Roel Beetsma, “Sociale vlaktaks aan top beleidsagenda nieuw kabinet”,
Me Judice,
12 juli 2017.
Copyright
De titel en eerste zinnen van dit artikel mogen zonder toestemming worden overgenomen met de bronvermelding Me Judice en, indien online, een link naar het artikel. Volledige overname is slechts beperkt toegestaan. Voor meer informatie, zie onze copyright richtlijnen.
Afbeelding
Afbeelding ‘Rutte maakt pas op de plaats’ van Roel Wijnants (CC BY-NC 2.0).