Kosten recycling
Een van de speerpunten van het huidige Nederlandse afvalbeleid is de recycling van plastic. In 2015 moet 45 procent van de kunststofverpakkingen worden
gerecycled en dit loopt op tot 51 procent in 2021. Uit een analyse in het vakblad Economisch Statistische Berichten van 9 april blijkt dat op dit
moment het recyclen van plastic vanuit CO2-perspectief niet kosteneffectief is en het verbranden van plastic economisch gezien aantrekkelijker is (zie
Nillesen et al. (2015)). Het recyclen van plastic leidt weliswaar tot minder CO2-uitstoot dan het verbranden maar daar staat tegenover dat het ophalen en
verwerken van huishoudelijk plasticafval forse kosten met zich meebrengt. Bovendien verloopt het verbrandingsproces in Nederland zeer efficiënt en is de
rookgasreiniging zodanig ontworpen dat NOx en SO2 worden afgevangen tot ver onder de Europese normen. Omdat uit de literatuur ook bekend is dat de emissies
voor SO2 en NOx bij het verbranden van kunststof substantieel lager zijn dan bij het verbranden van restafval (zie Eriksson et al. (2005)), wordt de
milieu-impact alleen uitgedrukt in CO2. Berekend is dat de besparing van 1 ton CO2 door middel van kunststofrecycling de samenleving €172 kost. Als we ons
realiseren dat de huidige marktprijzen voor CO2 in het Europese emissiehandelssysteem (ETS) tussen €5 en €10 per ton liggen zijn we dus heel veel geld
kwijt als we ervoor kiezen om onze CO2-uitstoot op deze manier te reduceren. De berekende €172 per ton ligt ook aanzienlijk hoger dan de gemiddelde externe
kosten die de literatuur schat voor CO2 – iets minder dan €50 per ton in 2030.
[1]
Ter vergelijking, een van de duurdere opties om CO2 te reduceren is het afvangen en ondergronds opslaan van CO2 bij kolencentrales (Carbon Capture and
Storage (CCS)). Deze technologie is pas rendabel als de CO2-prijs boven €80 ligt. Dit werd destijds ondermeer afgewezen vanwege de hoge kosten. Met andere
woorden er zijn kosteneffectievere manieren om CO2 te besparen.
Een gevoeligheidsanalyse geeft bovendien aan dat de conclusie dat kunststofrecycling niet kosteneffectief is blijft staan in bijna alle scenario’s. Alleen
als we uitgaan van de lagere vergoeding uit het Afvalfonds in 2019 – dat namens de verpakkende industrie gemeenten vergoedt voor het recyclen van plastic –
resulteert een kosteneffectiviteit die beter is dan de CCS-optie. Maar ook dan zijn de kosten nog altijd hoger dan de externe kosten uit de literatuur. Het
grootste deel van de kosten wordt veroorzaakt door het inzamelen van kunststof bij huishoudens. Dit zijn doorgaans kleine volumes met laag gewicht per
inzamelpunt – waardoor de logistieke kosten per ton per km hoog uitvallen. De opbrengsten van het gerecycled plastic liggen op de helft van nieuw plastic
door de lagere kwaliteit en beperktere afzetmogelijkheden.
Wat te doen?
Nationaal beleid zal gericht moeten zijn op het verhogen van de opbrengst van gerecycled plastic door het gebruik ervan aan te moedigen en innovatie en
kostenreducties in de verwerkingstechnologie te stimuleren. Tegelijkertijd hebben gemeenten de mogelijkheid de inzamelingskosten te verlagen door
bijvoorbeeld prijsprikkels in te bouwen voor restafval via het invoeren van diftar (naar gewicht of volume gedifferentieerde heffingen) waardoor beter
scheiden gestimuleerd wordt (zie Dijkgraaf en Gradus,2014a). Of door vormen van omgekeerd inzamelen te introduceren, waarbij grondstoffen zoals
kunststoffen huis aan huis worden ingezameld, maar restafval naar containers moet worden gebracht zodat kunststof scheiden fysiek aantrekkelijker wordt
(zie Dijkgraaf en Gradus, 2014b). Gelet op het lage gewicht van plastic en de kleine huishoudelijke volumes is het de vraag of deze besparingen nog
substantiëler zullen zijn als verondersteld in het kader van het Afvalfonds.
Laat keuze vrij
De kosteneffectiviteit van plastic recycling is zeer laag vergeleken met het terugwinnen van energie uit plastic in afvalenergiecentrales. Nederlandse
afvalenergiecentrales behoren tot de meest efficiënte in de wereld, waarmee zij op dit moment een kosteneffectieve route om energie terug te winnen uit
kunststof bieden; energie die anders verloren zou gaan. Concurrentie tussen verschillende routes om kunststof te hergebruiken – dan wel in nieuw kunststof
dan wel via energieterugwinning – zonder een bepaalde route verder af te dwingen verdient de voorkeur, omdat dat een bijdrage kan leveren aan innovatie en
de reductie van kosten.
Dit artikel is in verkorte vorm verschenen in Het Financieele Dagblad van 6 mei 2015
Voetnoten:
[1]
We gebruiken 50 euro per ton CO2 als gemiddelde waarde voor de externe kosten van CO2. Dit is gebaseerd op EEA (2008), die gebruik maken van een
lage waarde van 19 euro en een hoge waarde van 80 euro. Merk echter op dat de EU (2014) een prijs van slechts 33 euro per ton CO2 voor de externe
kosten gebruik. Zie EU (2014), Impact Assessment Waste, Brussels (Appendix 4) en EEA (2008), External cost of electricity production, European Environment Agency.
Referenties
Dijkgraaf, E. en R.H.J.M.Gradus (2014a), “Efficiency effects of unit-based pricing systems and institutional choices of waste collection”, zal verschijnen in Environmental and Resource Economics [online first versie beschikbaar].
Dijkgraaf, E. en R.H.J.M. Gradus (2014b),“The effectiveness of Dutch municipal recycling policies”, Tinbergen Discussion Paper Series TI 2014-155/VI.
Eriksson, O., Carlsson R.M., Frostell, B., Björklund, A., Assefa, G., Sundqvist, J.-O. (2005). Municipal solid waste management from a systems perspective, Journal of Cleaner Production 13, 241–252.
Nillesen, P.,E. Dijkgraaf, R.H.J.M. Gradus en R. van Koppen (2015), “Recycling van kunststof legt het af tegen energieterugwinning”, ESB 100:4702 212-215.
Zoeteman, B. (2009), “CO2-opslag in de grond is niet technisch maar maatschappelijk riskant”, Me Judice, 24 december 2009.
Te citeren als
Paul Nillesen, Elbert Dijkgraaf, Raymond Gradus, Rick van Koppen, “Verbranden plastic effectiever dan recyclen”,
Me Judice,
6 mei 2015.
Copyright
De titel en eerste zinnen van dit artikel mogen zonder toestemming worden overgenomen met de bronvermelding Me Judice en, indien online, een link naar het artikel. Volledige overname is slechts beperkt toegestaan. Voor meer informatie, zie onze copyright richtlijnen.
Afbeelding
Afbeelding ‘Recyclated Waste’ van Jaroslav A. Polák (CC BY-NC-ND 2.0)