De beste trainers van voetbalseizoen 2022/23

De genomineerden

Voor de Eredivisie bestaat de Rinus Michels Award sinds 2004, voor de Keuken Kampioen Divisie (KKD) pas vanaf 2017. De hoofdtrainers uit het betaalde voetbal bepalen op 26 juni via een stemming wie uiteindelijk beslag legt op de prijs. De vakjury heeft vijf kandidaten genomineerd, op alfabetische volgorde: Ron Jans (FC Twente), Pascal Jansen (AZ), Joseph Oosting (RKC Waalwijk), Arne Slot (Feyenoord) en Maurice Steijn (Sparta Rotterdam; Voetbal International, 2023).

Ron Jans sleepte met FC Twente, via de play-offs, een ticket voor de tweede voorronde van de UEFA Conference League (UCoL) in de wacht. Pascal Jansen had met AZ niet eens de play-offs nodig om zich voor de derde voorronde van de UCoL te plaatsen. Bovendien haalde hij met de Alkmaarse club in het afgelopen seizoen de halve finale van dit toernooi. Onder leiding van Joseph Oosting haalde RKC Waalwijk bijna de play-offs. Daarmee overtrof hij de verwachtingen aan het begin van het seizoen ruimschoots. Arne Slot werd met Feyenoord kampioen; ook haalde hij met de Rotterdamse club de kwartfinale van de UEFA Europa League (UEL). Maurice Steijn haalde met Sparta de play-offs voor plaatsing voor de voorronde van de UEFA Conference League. In de finale verloor Sparta maar nipt van FC Twente.

Ook voor de titel van Trainer-coach van het Jaar in de KKD heeft de vakjury vijf kandidaten geselecteerd (op alfabetische volgorde): John Lammers (Heracles Almelo), Alex Pastoor (Almere City FC), Rob Penders (FC Eindhoven), Dick Schreuder (PEC Zwolle) en Maurice Verberne (MVV Maastricht; Voetbal International, 2023 ).

Dus om een lang verhaal kort te maken: het seizoen 2022/23 was het seizoen van Maurice en Maurice.

John Lammers werd met Heracles Almelo kampioen van de KKD. Daarom keert de club uit Almelo na één jaar afwezigheid weer terug in de Eredivisie. Alex Pastoor leidde Almere City FC via winst in de play-offs naar de Eredivisie, een primeur voor Almere en Flevoland. Rob Penders plaatste zich met de FC Eindhoven, ondanks een erg krap budget, voor het tweede jaar op rij voor de play-offs. Daarin ging het team uit de Lichtstad pas na verlenging ten onder tegen de latere winnaar, Almere City FC. Onder leiding van Dick Schreuder eindigde PEC Zwolle als tweede. Daarom keren ook de Zwollenaren na één seizoen weer terug naar de Eredivisie. Maurice Verberne leidde MVV naar een vijfde plaats en dus naar een plaats in de play-offs.

De methode

Van Ours en Van Tuijl (2014, 2016) en Besters, Van Ours en Van Tuijl (2018) meten de prestaties van een trainer-coach op basis van de cumulatieve verrassing. Deze kan men als volgt berekenen. Vóór een wedstrijd kan men uit de ‘odds’ bij de bookmakers het verwachte resultaat afleiden (Stadtmann, 2006). Neem de cruciale wedstrijd tussen Feyenoord en PSV op 5 februari 2023. De gemiddelde noteringen waren volgens Betexplorer.com 2,37 euro – bij een inzet van één euro – voor een overwinning van Feyenoord, tegenover 3,37 euro voor een gelijkspel en 2,91 euro voor winst van PSV. Men kan de gemiddelde marge voor de bookmaker als volgt berekenen: (1/2,37) + (1/3,37) + (1/2,91) = 1,062. Anders geformuleerd, het gemiddelde verwachte rendement voor de bookmakers was gelijk aan 6,2 procent. De kans op een overwinning voor Feyenoord volgt uit correctie van de notering voor deze marge: (1/2,37)/1,062 = 0,397 (of 39,7 procent). Op dezelfde wijze kan men afleiden dat kans op een gelijkspel 27,9 procent was en de kans op een winst voor PSV 32,4 procent. Het verwachte aantal punten voor Feyenoord was dus gelijk aan 1,47, tegenover 1,25 voor PSV. Feyenoord sleepte in de slotfase alsnog een punt uit het duel, zodat ook PSV met slechts één punt naar huis ging. Het ‘surprise’ aantal punten voor Feyenoord was -0,47, tegenover -0,25 voor PSV. De cumulatieve verrassing is simpelweg de optelsom van deze verrassingen voor alle wedstrijden: reguliere competitie, nacompetitie, KNVB beker, Johan Cruijffschaal en Europees voetbal.

De eredivisie

Bij de bepaling van de beste trainer van de eredivisie nemen we alleen trainer-coaches mee die het volledige seizoen coachten. Tabel 1 laat zien hoe de Top-10 van de ranglijst van de cumulatieve verrassing in de Eredivisie er uit ziet:

Tabel 1. Top-10, ranglijst cumulatieve verrassing trainers in de Eredivisie, 2022/23.

Bron: Betexplorer.com, eigen berekeningen.

Als men de cumulatieve verrassing als uitgangspunt neemt, dan is Steijn de beste trainer-coach van de Eredivisie. Deze boodschap zal men ondertussen in de Johan Cruijff Arena graag horen. Voor Sparta Rotterdam zal het dan ook niet eenvoudig zijn om een goede opvolger voor de Hagenaar te vinden. Ten opzichte van de vijf nominaties van de vakjury verschillen wij dan ook maar op één naam. Wim Jonk, die zich met FC Volendam knap handhaafde in de Eredivisie, neemt als nummer vijf de plaats in van Joseph Oosting: Van Nistelrooij maakte immers het seizoen net niet af. Overigens eindigen ook Marinus Dijkhuizen (Excelsior) en René Hake (Go Ahead Eagles), die eveneens beiden hun clubs in de eredivisie wisten te houden, boven de trainer van RKC Waalwijk. Oosting loodste RKC Waalwijk knap naar een solide middenmootpositie. De club uit de Langstraat ging echter in de beker hard onderuit bij de amateurs van De Treffers uit Groesbeek.  

Toen Ruud van Nistelrooij PSV verliet stond de teller op 3,14. Fred Rutten voegde daar door een uitzege bij AZ nog eens 1,72 aan toe. De club uit de Lichtstad kon niet van de terugval van Ajax profiteren en men moest de titel aan Feyenoord laten. Bij het ontslag van Sjors Ultee, op 22 augustus 2022, was de cumulatieve verrassing van Fortuna Sittard gelijk aan -2,53. Onder het interim-duo Jeroen Schepens/Dominik Vergoossen zakte Fortuna zelfs weg naar -4,38. Julio Velazquez wist daarna een cumulatieve verrassing van 4,62 te genereren.

De eerste divisie

Tabel 2 geeft de Top-10 van de ranglijst van de cumulatieve verrassing in de KKD weer:

Tabel 2. Top-10, ranglijst cumulatieve verrassing trainers in de KKD, 2022/23.

Maurice Verberne in zijn eerste volledige seizoen als hoofdtrainer de ranglijst aan. Wederom hebben wij één andere naam ten opzichte van de selectie van de vakjury. Rick Kruys haalde met VVV-Venlo de play-offs. Hij neemt de plaats in van Rob Penders. Bij FC Eindhoven waren de verwachtingen hoog gespannen, na de derde plaats in het seizoen 2021/2022. Desondanks wist Penders een positieve cumulatieve verrassing te realiseren, ondanks het extreem krappe spelersbudget in het Jan Louwersstadion. Ten tijde van het ontslag van Robert Molenaar, op 27 december 2022, was de cumulatieve verrassing van NAC Breda gelijk aan -2,89. Onder interim-trainer-coach Ton Lokhoff krabbelde NAC al op naar -0,51, maar de energieke Duitser Peter Hyballa realiseerde vanaf 21 januari 2023 een cumulatieve verrassing van 6,82. Toen Dirk Kuijt de laan uit werd gestuurd, op 24 november 2022, stond de teller voor ADO Den Haag op -5,72. Dick Advocaat haalde weliswaar de nacompetitie niet, maar realiseerde wel een cumulatieve verrassing van 6,11. Mocht hij dus nooit meer op de bank plaatsnemen, dan neemt hij in ieder geval cijfermatig waardig afscheid.

Dus om een lang verhaal kort te maken: het seizoen 2022/23 was het seizoen van Maurice en Maurice: Maurice Verberne is naar onze analyse de beste trainer van de KKD; Maurice Steijn de beste trainer van de Eredivisie.

Referenties

Besters, L., J.C. van Ours en M.A. van Tuijl (2018), ‘Trainer de laan uit: zinvolle maatregel?’, Me Judice, 11 januari 2018.

Stadtmann, G. (2006), ‘Frequent news and pure signals: The case of a publicly traded football club’, Scottish Journal of Political Economy, 53 (4), 485-504

Van Ours, J.C. en M.A. van Tuijl, (2014), ‘Een economische blik op winnaars en verliezers van de eredivisie’, Me Judice. 8 mei 2014.

Van Ours, J.C. en M.A. van Tuijl (2016),  ‘In-season head-coach dismissals and the performance of professional football teams,’ Economic Inquiry, 54(1), 591-604.

www.vi.nl