Inleiding
Volgens een recent rapport van de Europese Commissie (2022b) is het MKB goed voor 99,8% van de bedrijven en ongeveer 65% van de totale werkgelegenheid in Europa. De wereldwijde kredietcrisis zorgde voor verschillende uitdagingen voor het MKB bij het verkrijgen van financiering, vooral in landen als Griekenland, Ierland, Italië, Portugal en Spanje (Acharya et al., 2018). De zogenoemde ‘’credit crunch’’ leidde tot verstoringen in de bedrijfs- en investeringsactiviteiten van het MKB, gevolgd door langdurige lage economische groei en beperkte inflatie (Bongini et al., 2021). Als reactie hierop heeft de Europese Centrale Bank het afgelopen decennium een expansief – nogal onconventioneel - monetair beleid geïmplementeerd via instrumenten zoals forward guidance (FG), negatief rentebeleid (NIRP), gerichte langlopende herfinancieringsoperaties (TLTRO's) en verschillende aankoopprogramma's van activa (APP's).
De hamvraag
Heeft het onconventionele monetair beleid (OMB) het MKB geholpen om hun toegang tot financiering te verbeteren? Om deze vraag te beantwoorden, onderzoeken we de impact van OMB op (de financiering aan) het MKB in zowel ‘’gestreste’’ als ‘’niet-gestreste’’ landen[1]. In het bijzonder beoordelen we of de implementatie van OMB de kans heeft verkleind dat risicovolle (relatief zwaar gefinancierde) bedrijven kredietbeperkingen ondervinden.
De resultaten suggereren dat banken in gestreste landen mogelijk terughoudender zijn om krediet te verstrekken aan sterk gefinancierde MKB-bedrijven.
De literatuur richt zich voornamelijk op de transmissie van monetair beleid via het bankkredietkanaal (Bernanke & Blinder, 1988; Kapoor & Peia, 2021). Wij dragen bij aan de literatuur over de impact van OMB op financieringsbeslissingen van bedrijven met behulp van een op MKB gebaseerde enquête die was ontworpen om de vraag naar leningen te meten. In plaats van het meten van risico's via z-scores (Jiménez et al., 2018; Peydró et al., 2021), bankafschrijvingen op totale leningen (De Jonghe et al., 2020) of leningrendement (Peydró et al., 2021), gebruiken we interne bankratings op leningen aan bedrijven (Dell'ariccia et al., 2017) als voorspeller van toekomstig risico, alsmede een selectie van subjectieve risicomaatstaven zoals de eigen visie van de ondernemingen op hun kredietgeschiedenis, hun eigen economische vooruitzichten of eigen vermogensveranderingen in de afgelopen 6 maanden, en ten slotte een activiteitsgerelateerde risicomaatstaf, d.w.z. innovatieve activiteit, aangezien dergelijke activiteit onzekerder is en daarom risicovoller.
We vinden dat sterk gefinancierde bedrijven meer kredietbeperkingen ondervinden in gestreste landen in vergelijking met MKB-bedrijven in niet-gestreste landen. De resultaten suggereren dat banken in gestreste landen mogelijk terughoudender zijn om krediet te verstrekken aan sterk gefinancierde MKB-bedrijven, zelfs in aanwezigheid van OMB, aangezien deze banken al negatieve gevolgen hadden ondervonden van het nemen van te veel risico's vóór de financiële crisis (Blanco en Jimenez, 2018; Corbisiero & Faccia, 2019; Fernández de Guevara et al., 2021).
Slot
Er is lang gedebatteerd over de doeltreffendheid van onconventionele beleidstools. Ons onderzoek helpt inzicht te bieden in de (on)mogelijkheid van OMB om kredietbeperkingen voor MKB's te beïnvloeden. Dit onderzoek is relevant, zelfs in tijden van post-pandemie en monetaire verkrapping in een inflatoir klimaat. Het afbouwen van overheidsondersteuning na de pandemie kan de komende maanden leiden tot een toename van de kredietvraag. Bovendien heeft de ECB het monetaire beleid aangescherpt en verdere aanscherping aangekondigd om met hoge inflatie om te gaan (ECB, 2022a). Monetair beleid zal zich moeten richten op het toegankelijk maken van gelden voor bedrijven die nog kans hebben te groeien.
This article is available in English. Full text of this paper is available here.
Voetnoten
[1] Gestreste landen worden gedefinieerd als landen met de hoogste gemiddelde staatsobligatierendementen tijdens de periode van 2009-2012 (Griekenland, Ierland, Italië, Portugal en Spanje), terwijl niet-gestreste landen geen verhoogde staatsobligatierendementen hadden gedurende de periode van 2008-2013.
Referenties
Acharya, V., Eisert, T., Eufinger, C., & Hirsch, C. (2018). Real effects of the sovereign debt crisis in Europe: Evidence from syndicated loans. The Review of Financial Studies, 31(8), 2855–2896.
Bernanke, B. and Blinder, A. (1988). Credit, money, and aggregate demand. American Economic Review, 78 (2), 435–39.
Blanco, r. and Jimenez, N. (2018). Credit allocation along the business cycle: Evidence from the latest boom bust credit cycle in Spain. Working Papers 1826, Banco de Espana.
Bongini, P., Ferrando, A., Rossi, E., & Rossolini, M. (2021). SME access to market-based finance across eurozone countries. Small Business Economics, 56(4), 1667–1697.
Corbisiero, G. and Faccia, D. (2019). Firms’ or banks’ weakness? Access to finance since the European sovereign debt crisis. Central Bank of Ireland Research Technical Paper, 2019, No. 12.
De Jonghe, O., Dewachter, H., Mulier, K., Ongena, S., & Schepens, G. (2020). Some borrowers are more equal than others: Bank funding shocks and credit reallocation. Review of Finance, 24(1), 1–43
Dell’ariccia, G., Laeven, L., & Suarez, G. (2017). Bank leverage and monetary policy’s risk-taking channel: Evidence from the United States. Journal of Finance, 72(2), 613–654.
ECB (2022a). Monetary policy decisions. Press Release, 22 July 2022a.
ECB (2022b). Survey on the access to finance of enterprises. Methodological information on the survey and user guide for the anonymised micro dataset. European Central Bank.
Fernández de Guevara, J., Maudos, J. and Salvador, C. (2021). Effects of the degree of financial constraint and excessive indebtedness on firms’ investment decisions. Journal of International Money and Finance, 110.
Finnegan, M., Kapoor, S. ECB unconventional monetary policy and SME access to finance. Small Bus Econ (2023). https://doi.org/10.1007/s11187-023-00730-0
Jiménez, G., Moral-Benito, E. and Vegas Sánchez, R. (2018). Bank lending standards over the cycle: The role of firms’
productivity and credit risk. Banco de Espana Working Paper No. 1811
Kapoor, S. and Peia, O. (2021). The impact of quantitative easing on liquidity creation. Journal of Banking & Finance, 122 (C).
Peydró, J.-L., Polo, A., & Sette, E. (2021). Monetary policy at work: Security and credit application registers evidence. Journal of Financial Economics, 140(3), 789–814.