Inleiding
Er wordt vaak gezegd dat de mkb-financieringsmarkt sterk is veranderd. Dit klopt slechts ten dele. Er zijn inderdaad nieuwe non-bancaire financiers bijgekomen naast banken die vaak specifieke financiële producten aanbieden. Zij vertegenwoordigen op dit moment al ca. 20% van de klein-zakelijke financieringen tot €1.000.000. In de praktijk blijkt echter dat de non-bancaire financiers zich vaak op dezelfde ondernemers en ondernemingen richten als banken. Dit zijn vaak ondernemingen met traditionele bedrijfsmodellen, minimaal een aantal jaren actief en vaak met voldoende onderpand. Er heeft slechts een gedeeltelijke verschuiving plaatsgevonden.
Voor ondernemingen die gestart worden door jongeren, vrouwen en migrant ondernemers, is helaas nog steeds beperkte ondernemersfinanciering beschikbaar.
Voor de nieuwe generatie ondernemingen gericht op de circulaire economie, deep-tech startups of bedrijven met nieuwe vormen van eigenaarschap (bewonersbedrijven, stewardownership, employee-owned), maar vooral ook ondernemingen die gestart worden door jongeren, vrouwen en migrant ondernemers, is helaas nog steeds beperkte ondernemersfinanciering beschikbaar.
Door een ongelijk speelveld kunnen nieuwe financiers die zich op deze doelgroepen richten moeilijk een voet aan de grond krijgen. De enige manier om naar een inclusief ecosysteem van mkb financiering te komen is de komende periode hier fors op inzetten via een centrale organisatie die in de opstart- en groeifase deze nieuwe financiers voorziet van kennis, kapitaal en media-exposure.
Analyse
Vooral jonge en innovatieve mkb-bedrijven die weinig onderpand hebben en zich richten op technologie, kennisontwikkeling of een circulair business model, kunnen moeilijk aan financiering komen (Staat van het MKB 2020, SER 2014, Min EZK 2019). Nog zorgelijker is dat een groot deel van het ondernemerspotentieel in Nederland niet wordt benut, omdat uit onderzoek blijkt dat jongeren, vrouwen en migranten in verhouding veel minder toegang hebben tot financiering.
Zo blijkt slechts 5,7% van het Venture Capital geïnvesteerd te worden in ondernemingen met een vrouwelijke medeoprichter (Techleap, 2019) en slechts 0,8% heeft een volledig vrouwelijk management team. Andere specifieke groepen, zoals migranten (bestaande en nieuwkomers), ouderen, gehandicapten en jongeren, hebben in het algemeen ook een stuk minder mogelijkheden om aan kapitaal te komen (OECD, 2019; Global Entrepreneurship Monitor 2017/18).
Zo blijkt slechts 5,7% van het Venture Capital geïnvesteerd te worden in ondernemingen met een vrouwelijke medeoprichter en slechts 0,8% heeft een volledig vrouwelijk management team.
Dit komt onder andere door geautomatiseerde evaluatiesystemen bij financiers, maar ook door specifieke ideeën over succesvolle ondernemers (De Lange et al. 2019), peer-pressure in de omgeving van de ondernemer en de beperkte toegang tot netwerken, coaching en financieringsadvies voor deze doelgroepen (Blackburn, 2014). Ook is waardecreatie voor ondernemende medewerkers in startups in Nederland beperkt (Stam, 2021) via medewerkersparticipatie waardoor zij minder mogelijkheden hebben om met dit kapitaal zelf te gaan ondernemen.
Oplossingsrichting
Om de mkb-financieringsmarkt klaar te maken voor deze nieuwe generatie van ondernemers zullen financiers die zich richten op nieuwe vormen van ondernemerschap en ondernemers vanuit niet-traditionele achtergronden actief gesteund moeten worden. Met een krachtige interventie, waarbij geleerd kan worden van de succesvolle interventie om Qredits in de markt te zetten en dit op te schalen, kunnen nieuwe aanbieders daadwerkelijk een eerlijke kans krijgen om andere vormen van financiering aan te bieden en ondernemers met andere business modellen en vanuit andere doelgroepen te financieren.
Kader 1. Voorbeeld Qredits
|
In Nederland is na de financiële crisis een interventie uitgevoerd om voor
microkredieten een non-bancaire financier in de markt te zetten (kredieten <€50.000).
Microfinancier Qredits werd hierbij actief ondersteund met subsidies voor de opstart
en een communicatieplan (2010-2014), er werden garanties op maat gegeven en er
werden goedkope leningen verstrekt. Mede hierdoor is Qredits een succes geworden
en zijn er in de afgelopen jaren 27.500 ondernemers ondersteund, waarvan alleen al
in 2010 meer dan 5.000 ondernemers. |
Door ook andere innovatieve financiers in de opstart- en groeifase toegang tot goedkoop kapitaal, garantieregelingen en marketingmiddelen te geven, net zoals Qredits vanaf 2010, krijgen zij ook de kans om in de mkb financieringsmarkt een sterke positie op te bouwen naast traditionele financiers. Dit moet natuurlijk wel goed gecoördineerd worden.
Centrale organisatie nodig die innovatie in financieringsmarkt aanjaagt
Organisaties die zich op deze nieuwe doelgroepen willen richten hebben echter veel drempels te overwinnen. Er is nog steeds een ongelijk speelveld in de mkb-financieringsmarkt, waardoor deze non-bancaire financiers zich minder snel kunnen ontwikkelen. Door de onbekendheid van de aanbieders, de hoge kosten voor het aantrekken van kapitaal en het niet aansluiten van bestaande garantieregelingen op het productaanbod, is het lastig om voldoende te groeien en impact te bereiken. Het is daarom belangrijk dat er een sterke organisatie komt die bestaande en nieuwe activiteiten samenbrengt om heel gericht de komende jaren deze nieuwe financiers te ondersteunen. Een voorbeeld waarnaar gekeken kan worden is de British Business Bank.
Kader 2. Voorbeeld British Business Bank
|
In het Verenigd Koninkrijk is 10 jaar geleden de British Business Bank opgericht om
als kenniscentrum en aanjager de mkb-financieringsmarkt te vernieuwen. Doel van
de organisatie was om nieuwe innovatieve financiers te ondersteunen met kennis, het
verstrekken van kapitaal tegen gunstige voorwaarden om uit te lenen aan
ondernemers en het aansluiten van co-financieringsregelingen en garantieregelingen
van de overheid op deze nieuwe financiers.
De organisatie is in 2014 gestart en binnen 7 jaar heeft zij bijgedragen aan
vernieuwing van de mkb-financieringsmarkt. Via de nieuwe financiers werd jaarlijks
voor £9 miljard aan financieringen verstrekt, waarvan een groot deel aan
ondernemers die anders nooit aan financiering kon komen.
|
Door een vergelijkbare organisatie in Nederland te introduceren kan ook hier een start worden gemaakt met het investeren in innovatie in de mkb-financieringsmarkt, waardoor meer ondernemers toegang krijgen tot financiering.
Deze bijdrage is geschreven als position paper voor het rondetafelgesprek bedrijfsfinanciering, waar auteur sprak. Informatie en position papers van andere auteurs over dit onderwerp zijn te vinden op de website van de Tweede Kamer.
Literatuur
Blackburn, R., Smallbone, D. and Dr. David Smallbone (2014). Sustaining self-employment for disadvantaged entrepreneurs, A background paper for the OECD Centre for Entrepreneurship, SMEs and Local Development
De Lange, et al. (2019). Wat werkt voor ondernemende migranten. GAK
MinEZK (2019). Evaluatie Werking Kapitaalmarkten
OECD/EU (2019). The Missing Entrepreneurs 2019: Policies for inclusive entrepreneurship, OECD Publishing, Paris.
SER (2014). Verbreding en versterking financiering MKB. Advies aan de ministers van Economische Zaken en Financiën. SER: Den Haag.
Staat van het MKB (2020). Ondernemen is vooruitzien. Jaarbericht Staat van het mkb 2020. Nederlands Comité voor Ondernemerschap.
Stam, E., Kleverlaan, R., Spaans, L. (2021). Making employee ownership work in startups and SMEs. European Center for Alternative Finance.
Techleap (2019). Gender Diversity in the Netherlands. Startup & Scaleup Report
Te citeren als
Ronald Kleverlaan, “Naar een inclusief ecosysteem voor mkb financiering”,
Me Judice,
2 december 2021.
Copyright
De titel en eerste zinnen van dit artikel mogen zonder toestemming worden overgenomen met de bronvermelding Me Judice en, indien online, een link naar het artikel. Volledige overname is slechts beperkt toegestaan. Voor meer informatie, zie onze copyright richtlijnen.
Afbeelding
Door '
Dennis'