Pensioenen: Beter ten halve gekeerd, dan ten hele gedwaald

Pensioenfondsen

In 2008 vond de ontzaffing van ABP in ABP en APG plaats, werd het weerstandsvermogen W ingevoerd op het eigen vermogen E én werd de rekenrente toegepast op de voorziening pensioenverplichtingen VPV bij het bepalen van de dekkingsgraad D. Het gevolg van deze samenloop van omstandigheden blijkt in de jaren daarna, waarin de dekkingsgraad D zó laag is geworden, dat indexatie van de pensioenen niet heeft kunnen plaats vinden. Dit, ondanks het feit dat vrijwel de hele periode van 2008 t/m 2017 een zeer goed beleggingsrendement BR werd behaald.

Te veel zekerheden

Zeven organisaties bepalen gezamenlijk of het pensioenstelsel nog voldoet aan de solvabiliteitseisen (vereiste dekkingsgraad DEV en minimum vereiste dekkingsgraad MDEV) en of het toekomstbestendig is voor het uitbetalen van de pensioenen nu en in de toekomst. Dit zijn SZW, DNB/FTK, SER, CBS, Pensioenkamer (waarin een vertegenwoordiging van vakbonden en werkgeversorganisaties zit) en het ABP.

Deze instanties hebben in 2008 teveel zekerheden ingebouwd, opdat de jongere generatie - de actieve en gewezen deelnemers - straks ook nog een goed pensioen krijgen. Het doel is om te zorgen dat de voorziening pensioenverplichtingen VPV niet wordt leeggemaakt door de oudere generatie, de gepensioneerde deelnemers. Het renterisico en het zakelijke waarden risico worden twee keer afgedekt. De dekkingsgraad D wordt beveiligd door enerzijds het weerstandsvermogen W en anderzijds de rekenrente op de voorziening pensioenverplichtingen M. De vereiste dekkingsgraad DEV wordt op vergelijkbare manier met het standaardmodel (wortelformule [1]) voor het vereist eigen vermogen VEV afgedekt door respectievelijk het zakelijke waarden risico S₂ en het renterisico S₁. Bij het ABP zijn S₇ = S₈ = S₉ = 0.

Hierdoor is de totale winst BR, van € 192 miljard, geheel verloren gegaan in het totale weerstandsvermogen W van € 386 miljard in de periode 2008 t/m 2017. In plaats dat er dus geen winst BR is er gemaakt van € 192 miljard, is er dus een totaal verlies (W-BR) geleden van € 194 miljard. Hierdoor is de dekkingsgraad D in de afgelopen 9 jaar onder de minimum vereiste dekkingsgraad MDEV van 104,2% gebleven. Het gevolg is dat de pensioenen bij het ABP niet werden geïndexeerd I. Bij andere pensioenfondsen is zelfs al gekort op de pensioenen.

Extra buffer

De instanties willen nu het pensioenstelsel weer wijzigen, door naast de buffer weerstandsvermogen W, nog een tweede buffer te creëren. Dit zal ten koste gaan van de voorziening pensioenverplichtingen VPV. De pensioenverplichtingen VPV worden daardoor kleiner en het eigen vermogen E wordt groter, doordat deze tweede buffer wordt opgeteld bij het eigen vermogen E. Dat is gunstig voor de dekkingsgraad D. Er is echter één groot nadeel; om de pensioenen nu en in de toekomst uit te kunnen betalen moeten de pensioenuitkeringen Pe van de gepensioneerde deelnemers wel permanent met 7% worden gekort. Formule [2] en [3] zullen veranderen naar onderstaande formules [4] en [5]:

Mijn voorstel

Ik denk de dekkingsgraad D te kunnen verbeteren, zonder dat de pensioenuitkeringen Pe moeten worden gekort. Pensioenen zullen zelfs weer kunnen worden geïndexeerd. De vier buitensporige zekerheden zouden moeten terug worden gebracht tot twee. Dek één maal het renterisico af met de rekenrente - onderdeel van de mutatie voorziening pensioenverplichtingen M - en dek één keer het zakelijke waarden risico af met S₂. Hierdoor zal de dekkingsgraad D groter worden. De formules [1], [2] en [3] veranderen respectievelijk naar de formules [6], [7] en [8]:

Deze oplossing betekent echter, dat de vorige wijziging van het pensioenstelsel wat betreft het weerstandsvermogen W moet worden teruggedraaid. De buffer weerstandsvermogen W moet bij het eigen vermogen E worden opgeteld. Met onnodige buffers maak je de pensioenen helemaal kapot. In de toekomst houden we een grote groep arme oude mensen over, die van een bijstandsuitkering moeten rondkomen, mits de actieve deelnemers dat tenminste nog zouden kunnen en willen betalen (met de daarbij behorende hoge inkomstenbelasting). Om dit scenario te voorkomen heb ik dan ook de volgende aanbevelingen:

• Weerstandsvermogen W en renterisico S₁ opheffen; rekenrente in mutatie pensioenverplichtingen M en zakelijke waarden risico S₂ blijven ongewijzigd ter beveiliging van het kunnen uitbetalen van de pensioenen, nu en in de toekomst.
• Pensioenvermogen ineens opnemen door gewezen deelnemers mag niet meer; dit is trouwens ook doelloos en gaat ten koste van het nu en in de toekomst uitbetalen van de pensioenen (solidariteitsbeginsel; een eigen pensioenpotje is daarom nutteloos).
• Pensioenen worden per 1 januari 2019 permanent in één keer verhoogd met het indexatieverlies vanaf 2008 t/m 2018.
• Doorsnee premie permanent vastzetten op 25% van het bruto salaris minus franchise.
• Premiedeel van de werkgever omzetten in salaris; werknemer betaalt gehele premie zelf (dan zien ZZP'ers, dat ze net zoveel doorsnee premie betalen als werknemers).
• SZW vervangen door FIN; pensioenfondsen zijn financiële instellingen en geen sociale instellingen!
• In de pensioenkamer vertegenwoordigers werkgeversorganisaties en vertegenwoordigers vakbonden vervangen door financieel deskundige deelnemers van de pensioenfondsen; pensioengeld is immers het eigendom van de deelnemers!
• De ontzaffing in 2008 ongedaan maken en een nieuw pensioenfonds AAP (Algemeen Ambtenaren Pensioenfonds) oprichten; de huidige pensioenfondsen zijn te duur.