Senator Martin van Rooijen: ’’invaren is gekkenwerk’’

Onduidelijkheid overheerst

Op de allerlaatste dag van zijn zittingstermijn op 30 mei zal de huidige Eerste Kamer beslissen over het wetsvoorstel Toekomst Pensioenen. Dat is het grootste financieel-economische besluit uit de Nederlandse geschiedenis. Het gaat over de financiële toekomst van ruim 10 miljoen Nederlanders en hun gespaarde pensioenvermogen dat eind 2022 nog 1439 miljard euro bedroeg.

Niemand kent de precieze gevolgen van het wetsvoorstel. Na aanvaarding is er geen weg meer terug. Het wetsvoorstel gaat uit van een economische realiteit met een langdurige lage inflatie en een langdurige lage rente. Dat beeld lijkt inmiddels door de feiten ingehaald. Hoewel ook andere seinen op rood staan, dendert de trein door.

De verdeling van €1500 miljard pensioengeld over 10 miljoen individuele potjes is gekkenwerk

De belangrijkste belofte van het kabinet is dat het nieuwe pensioenstelsel zal leiden tot een koopkrachtiger pensioen. Het idee dat de koopkracht in het nieuwe stelsel verbetert is gebaseerd op de gedachte dat de inflatie weer fors zal dalen. Het is speculatie. De pensioenuitkeringen kunnen straks bij een gematigder inflatie misschien nominaal licht stijgen, maar de koopkracht van het pensioen neemt dan nog steeds af.

Invaren riskante operatie

Het ‘invaren’ in het nieuwe pensioenstelsel wordt een onoverzienbare exercitie. De collectieve rechten van de deelnemers worden straks vertaald in een ‘persoonlijk pensioenpotje’. De verdeling van €1500 miljard pensioengeld over 10 miljoen individuele potjes is gekkenwerk. Het is bijna hetzelfde als dat iedereen op één moment zijn hypotheek moet opzeggen en meteen een nieuwe hypotheek moet afsluiten. Voor de deelnemers is er geen beroep op mogelijk.

De bezwaren tegen het ontnemen van het eigendomsrecht inzake pensioenrechten en pensioenaanspraken zijn zo ernstig dat alleen al hierom het wetsvoorstel in deze vorm geen doorgang zou mogen vinden. Het is in strijd met het eigendomsrecht zoals dat is vastgelegd in het Burgerlijk Wetboek en in het Europees handvest van de grondrechten van de Europese Unie.

De omzetting van het ene naar het andere pensioenstelsel gaat de pensioenfondsen tientallen miljarden kosten, te betalen uit de pensioenpot van de deelnemers. Financiële dienstverleners die gespecialiseerd zijn in pensioenvraagstukken zien die miljarden omzet graag op zich af komen. Veel directeuren van pensioenfondsen geloven niet dat de transitie probleemloos, foutloos en tijdig voor elkaar komt. Er zijn gewoonweg te weinig van zulke dure deskundigen.

Pensioendirecteuren verwachten verder veel onduidelijkheid en onzekerheid voor haar deelnemers, hoeveel voorlichtingswerk ze er ook aan gaan besteden. Ze vrezen nu al het moment dat de deelnemers zich massaal bij hen melden, omdat ze de uitkomsten van de verandering niet kunnen begrijpen of niet accepteren. Mijn angst is dat de afkorting WTP straks niet langer staat voor Wet Toekomst Pensioenen, maar voor Wet Tegenvallend Pensioenresultaat.

De parlementaire behandeling is steeds meer losgezongen van de realiteit. Politieke overwegingen tellen zwaarder dan financiële en organisatorische argumenten. Het is bizar dat pas recent duidelijk werd dat de overgang van onze militairen naar het nieuwe pensioenstelsel de schatkist zo’n €10,5 miljard gaat kosten. De overgang van de pensioenen van politieke ambtsdragers zal de schatkist ongeveer € 500 miljoen kosten. Zulke ‘’verrassingen’’ krijgen we straks bij elk pensioenfonds dat de overgang gaat maken.

Weg vooruit

Het kabinet en de voorstanders van de nieuwe pensioenwet negeren hardnekkig de rode seinen. De voorspelbare parlementaire enquête naar een komende pensioencrisis, concludeert straks waarschijnlijk: ‘Ze stonden niet open voor eenvoudigere en goedkopere oplossingen.’ Laat niemand dan zeggen, dat hij het ‘met de kennis van nu’ heel anders zou hebben aangepakt. Die kennis van nu, die is er al op dit moment.

Mijn angst is dat de afkorting WTP straks niet langer staat voor Wet Toekomst Pensioenen, maar voor Wet Tegenvallend Pensioenresultaat

De beste manier om tot de gewenste pensioenveranderingen te komen is de bestaande pensioenregelingen te sluiten en het nieuwe stelsel alleen voor de nieuwe gevallen in laten gaan. We hebben dan een tijd lang twee stelsels naast elkaar, maar dat is minder complex dan wat er nu wordt opgetuigd. Veel landen hebben deze weg gevolgd, evenals de pensioenfondsen van Unilever en Shell. Ons kabinet staat met zijn aanpak van de pensioentransitie alleen in de wereld.

Slechts de Eerste Kamer kan deze maand een toekomstige pensioencrisis nog afwenden. De rol van de Eerste Kamer is vanouds: het in tweede instantie overwegen van wetsvoorstellen die al eerder door de Tweede Kamer aangenomen zijn. Niet de politieke waan van de dag moet daarbij overheersen, maar wijsheid en verantwoordelijkheid.