Vrouwenquotum onopgemerkt verhoogd

Inleiding

De reden voor deze afwijking wordt nergens toegelicht, waardoor het gissen is naar de reden, en is op zijn minst onzorgvuldig te noemen. Ook de SER zal toch niet zomaar 30%, en niet 33%, geadviseerd hebben. Bovendien sluit de 33%-eis nu ook niet meer aan op het streefgetal van 30% voor de grote NVs die niet aan de beursgenoteerd zijn.  

Niet zonder consequenties

In september 2019 kwam de SER-advies met zijn advies voor een wettelijk quotum van minimaal 30% vrouwen in de Raden van Commissarissen (RvC) van beursgenoteerde ondernemingen. Het kabinet heeft in februari 2020 met dit advies ingestemd en in maart stuurde minister van Engelshoven nog aan alle beursondernemingen een brief dat ze verplicht worden minimaal 30% vrouwen in de RvC te benoemen. Als hieraan niet wordt voldaan bij nieuwe benoemingen, is de benoeming nietig. Maar blijkbaar is half april, toen het voorontwerp van het nieuwe wetsartikel 142b BW verscheen, de minimumeis voor vrouwen in de RvC gewijzigd in ‘minimaal 1/3 van de RvC’ en dus minimaal 33% bedraagt. Dit verschil lijkt onopgemerkt en in debatten, in de media en andere rapportages wordt dan ook nog steeds naar het minimum van 30% verwezen. (zie bijvoorbeeld NOS, 15 juli 2020 en FD, 7 augustus 2020).

Bij een RvC van dertien is volgens het SER-advies vier voldoende, maar moeten het er vijf zijn volgens het wetvoorstel. Dit is niet alleen verwarrend maar raakt ook daadwerkelijk een aantal ondernemingen.

De afwijking van het SER-advies wordt in de toelichting niet nader geduid. In de 26 reacties op het voorontwerp lijkt de afwijking van het SER-advies door vrijwel geen van de briefschrijvers opgemerkt of wordt het in ieder geval niet benoemd. Een aantal partijen, waaronder accountantskantoor PWC en Talent naar de Top, refereert nog gewoon aan de 30% in plaats van aan de 33%. Andere partijen noemen wel de eenderde-eis maar het feit dat dit afwijkt van het SER-advies wordt daarbij volledig genegeerd. Slechts drie reacties maken melding van het verhoogde quotum. De Vereniging voor Effectenuitgevende Organisaties (VEUO) merkt op dat er een niet nader gemotiveerde afwijking is van het SER-advies en de bijbehorende kabinetsreactie. VNO-NCW constateert dat het voorstel van 1/3 niet aansluit op de 30% van het SER-advies en laat het daar verder bij. De FNV geeft aan dat het percentage iets wordt verhoogd, maar dat dit gezien de relatief kleine aantallen nauwelijks effect zal hebben.

Naar boven afronden

De constatering van de FNV dat deze verhoging nauwelijks effect zal hebben lijkt op het eerste gezicht te kloppen. Omdat er nu eenmaal geen halve vrouwen te benoemen zijn, moet in beide percentages het aantal te benoemen vrouwen naar boven worden afgerond. Dat betekent dat in een RvC van twee of drie personen zowel bij 30%- als een 33%-eis één vrouw benoemd moet worden, bij een RvC van vier tot zes personen minimaal twee, en bij een RvC van zeven tot negen personen minimaal drie. Het iets verhoogd percentage heeft gevolgen voor een RvC van tien óf dertien personen. Als de minimumeis 30% is, moeten in een RvC van tien personen er minimaal drie vrouw zijn, maar als de minimumeis 33% is, moeten dit er minimaal vier zijn. Bij een RvC van dertien is volgens het SER-advies vier voldoende, maar moeten het er vijf zijn volgens het wetvoorstel. Dit is niet alleen verwarrend maar raakt ook daadwerkelijk een aantal ondernemingen. Heineken, AholdDelhaize, Unilever en Philips hebben bijvoorbeeld tien commissarissen, JDE Peets heeft er dertien. Op dit moment hebben Heineken, AholdDelhaize, Unilever en Philips allevier al vier vrouwelijke commissarissen en in de praktijk heeft de stijging van het percentage op dit moment voor deze bedrijven dus geen effect. In de toekomst zijn zij nu wel verplicht deze verdeling zo te houden. Voor JDE Peets betekent het dat zij in de toekomst één of twee vrouwen extra moeten benoemen, aangezien ze nu nog maar drie vrouwelijk commissarissen hebben.

Raad van State

Het wetsvoorstel ligt sinds 15 juli bij de Raad van State voor advies, waarna de verwachting is dat het nog dit jaar in de Tweede en Eerste Kamer behandeld kan worden. Het is gissen waarom het wetsvoorstel 33% in plaats van 30% als minimumeis heeft genomen. Het is voorstelbaar dat gekozen is voor minimaal een derde omdat het makkelijker te onthouden of te berekenen is, omdat het meer tot verbeelding spreekt als je het hebt over een op de drie commissarissen in plaats van over een percentage, of misschien omdat onterecht gedacht is dat 30% hetzelfde is als een derde. In lijn met de reactie van FNV dat de verhoging nauwelijks effect heeft, zou de Raad van State kunnen adviseren de verhoging dan ook maar achterwege te laten en weer terug te gaan naar 30%. De afwijking van SER en kabinet hoeft dan niet te worden uitgelegd, en in het maatschappelijke verkeer is het wel zo makkelijk dat er heldere normen zijn, die voor beursgenoteerde en grote NVs hetzelfde zijn.