Column: Inflatie zet armere landen klem

In het begin van de coronacrisis wees het Internationaal Monetair Fonds er op dat opkomende markten relatief veel moeite zouden krijgen om van de crisis te herstellen. Onder andere omdat de slechtere uitgangspositie van hun overheidsfinanciën het moeilijker maakte om, net zoals ontwikkelde landen, ongebreidelde steun aan bedrijven en huishoudens te geven.

De relatief zwakke reputatie op financiële markten betekende immers dat ze minder ruimte hebben om enorme bedragen te lenen. En als ze dat toch doen, levert dat een renteopslag op die de financiële ruimte in de toekomst alsnog beperkt. Brazilië bijvoorbeeld merkte dat in 2020, toen het op de markt aanklopte voor financiering van haar ruime stimuleringsprogramma, en de tienjaars rente met een procentpunt zag stijgen. Daarnaast maakte de minder ontwikkelde digitale infrastructuur in deze landen het moeilijker om de economie aan de gang te houden via online shopping en online vergaderen.

Relatief grote terugval

De economische terugval in opkomende markten is relatief groot geweest. In ontwikkelde landen bedroeg de economische krimp in 2020 3,1%, waarmee de productie 4,7% lager uitkwam dan het IMF voorafgaande aan de pandemie nog voorspelde. Voor opkomende markten en  ontwikkelingslanden bedroeg de tegenvaller 6,5 procentpunt, met Latijns Amerika als hardst getroffen regio, gevolgd door opkomend Azië (exclusief China) en Centraal- en Oost Europa.

Brazilië spant de kroon. Bij een inflatie van inmiddels 11% is de rente verhoogd van 2% naar 7,75%.

Redelijk wat ontwikkelde economieën hebben de krimp van de economie in 2020 inmiddels weer goedgemaakt en hun oude groeipad hernomen. Voor opkomende markten is dat moeilijker, want die hebben er inmiddels een probleem bij. De onverwacht sterke stijging van de inflatie. Volgens de IMF- voorspelling van oktober zal de inflatie in opkomende markten en ontwikkelingslanden dit jaar op 5,5% uitkomen. Voor volgend jaar daalt de inflatie naar 4,9%, twee tiende lager dan in 2020, toen de economie nota bene kromp. Deze voorspellingen lijken dan ook steeds onwaarschijnlijker nu de inflatiestijging bijna overal hoger is dan verwacht. Voor het overgrote deel van deze landen ligt de inflatie inmiddels tussen de 6 en 20%, meestal boven de inflatiedoelstelling van de monetaire autoriteiten in de betreffende landen.

Veel centrale banken in opkomende economieën zijn dan ook al gestart met renteverhogingen. Zo  verhoogden de monetaire autoriteiten in veel Centraal- en Oost Europese landen de rente al meerdere malen. De centrale bank van Roemenië en Tsjechië trapten de rem al een keer stevig in met renteverhogingen van 1,25 procentpunt. Ook Polen en Hongarije hebben het beleid al significant verkrapt. In Zuid Amerika is de rente inmiddels eveneens in veel landen opgetrokken. Brazilië spant de kroon. Bij een inflatie van inmiddels 11% is de rente verhoogd van 2% naar 7,75%.

Snelle verkrapping

De snelle verkrapping van het monetaire beleid maakt het nog moeilijker voor opkomende  economieën en ontwikkelingslanden hun groeiachterstand in te halen. Begin oktober voorspelde het IMF al dat de productie in deze landen in 2024 nog steeds 5,5% onder het niveau zal liggen dat het fonds voor deze landen vóórafgaande aan corona voorspelde. Nu in veel landen het monetaire beleid in rap tempo minder stimulerend wordt, zet dat een rem op het herstel en is de kans reëel dat het nog langer gaat duren voordat deze landen hun oude groeipad kunnen hernemen. Daarmee zal hun achterstand op de ontwikkelde landen verder toenemen en komen ze, uitzonderingen daargelaten, als grootste verliezers uit de crisis naar voren.

Raoul Leering schrijft deze column op persoonlijke titel. De columns zijn op geen enkele wijze bedoeld als beleggingsadvies. Deze bijdrage verscheen reeds in De Financiële Telegraaf.