Het is beter om de AOW met rust te laten

Is de AOW houdbaar?

Sinds enige tijd neemt de bezorgdheid over de houdbaarheid van de AOW toe. Waar vroeger de AOW-premies de uitkeringen overtroffen, moet inmiddels een groeiend deel van de AOW uit de belastinginkomsten worden gefinancierd. Dit is een logisch gevolg van de vergrijzing van onze bevolking, wat we al decennia aan zien komen. Toch leidt dit tot vragen of de AOW, of de financiering daarvan, aanpassing behoeft. Een van de opties die regelmatig wordt genoemd betreft het verlagen - of zelfs afschaffen - van de AOW voor de zogenaamde rijkere ouderen. Die hebben het dankzij het tijdens hun loopbaan opgebouwde aanvullende pensioen veelal relatief breed. Zeker nu de kosten van de AOW steeds meer uit de collectieve belastinginkomsten van de overheid moeten worden gedekt, weerklinkt de roep om te korten op de AOW van deze rijkere ouderen. Hoewel die oproep op het eerste gezicht niet onredelijk klinkt, is deze ondoordacht en oneerlijk.

Sinds enige tijd neemt de bezorgdheid over de houdbaarheid van de AOW toe [...] Een van de opties die regelmatig wordt genoemd betreft het verlagen - of zelfs afschaffen - van de AOW voor de zogenaamde rijkere ouderen.

De AOW is een volksverzekering. Iedere inwoner van ons land heeft er recht op. Ook mensen die in hun hele leven geen betaald werk hebben verricht, ontvangen bij het bereiken van de officiële pensioenleeftijd een AOW-uitkering. Het is in feite een basisinkomen voor ouderen. De kosten van de AOW worden gedekt uit een premie, waarbij wel degelijk geldt dat de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen. De AOW-premie bedraagt momenteel 17,9% van het jaarinkomen, met een minimum van €566 en een maximum van €5.664 per jaar.

Mensen die in hun werkzame leven niet verder kwamen dan een laag inkomen hebben waarschijnlijk een relatief lage premie betaald, maar hebben wel volledig recht op de AOW. Mensen die in hun hele leven geen betaald werk hebben verricht en dus helemaal geen AOW-premie hebben afgedragen, krijgen tóch een volledige AOW-uitkering. Het is een systeem met een hoge mate van solidariteit, waarbij de mensen die tijdens het werkzame leven het meest aan AOW-premie hebben afgedragen, het leeuwendeel van de kosten voor hun rekening hebben genomen.

Betrouwbaar en uitvoerbaar

Er is nog een reden om niet te veel aan de AOW te morrelen: het is een zeer eenvoudig en betrouwbaar systeem. Zoals gezegd ontvangt iedereen in beginsel hetzelfde bedrag, al zijn er wat uitzonderingen die afhangen van de samenstelling van huishoudens en het aantal jaren waarin mensen zich in ons land bevinden. Want alleen inwoners van ons land bouwen recht op een AOW-uitkering op. Alleen de robuuste opzet is al een argument om er niet te veel aan te willen veranderen. Want in het algemeen zijn de uitkerings- en toeslagenregelingen in ons land ingewikkeld, fraudegevoelig en duur in de uitvoering. De AOW is het beste voorbeeld van een goed doordachte, eenvoudige en effectieve regeling.

De AOW legt als het ware een fundament onder de oudedagsvoorziening. Daar bovenop ontvangen de meeste Nederlandse een pensioenuitkering. Deze zogeheten tweede pijler wordt door het werkende deel van de bevolking zelf opgebouwd, fiscaal ondersteund met de zogeheten omkeerregeling. Het resultaat is dat ons land een van de beste oudedagsvoorzieningen ter wereld heeft. Volgens data van de Wereldbank is de armoede onder ouderen nergens zo laag als in ons land. En in Nederland kan een mens ook daadwerkelijk met pensioen als de pensioendatum is bereikt. Het komt in ons land vrijwel niet voor dat mensen om financiële redenen na hun pensioendatum moeten doorwerken.

In Nederland kan een mens ook daadwerkelijk met pensioen als de pensioendatum is bereikt [...] Dat is in bijvoorbeeld Duitsland heel anders. 

Dat is in bijvoorbeeld Duitsland heel anders. Daar is de hoogte van het staatspensioen gekoppeld aan het inkomen, dus Duitsers met een laag inkomen tijdens hun loopbaan ontvangen ook nog eens een laag staatspensioen, gemiddeld lager dan onze AOW. Maar de tweede pijler is bij onze oosterburen ook nog eens minder ontwikkeld dan bij ons, waardoor het staatspensioen gemiddeld circa 80% van het totale pensioeninkomen bedraagt. Ter vergelijking: in ons land neemt de AOW gemiddeld nog geen 50% van het inkomen na pensionering voor haar rekening. In Nederland is slechts een zeer klein aantal mensen voor de oudedagsvoorziening volledig afhankelijk van de eerste pijler (de AOW), terwijl het in Duitsland voor velen de hoofdmoot van het pensioeninkomen uitmaakt.

Valt er dan niets te verbeteren aan de AOW?

De AOW heeft één belangrijk verbeterpunt. De hoogte van de AOW-uitkering is gekoppeld aan het minimumloon. Deze koppeling, ooit ingevoerd om ook de gepensioneerden te laten profiteren als de lonen in de markt stijgen, is niet meer van deze tijd. Armoede onder ouderen komt in ons land zoals gezegd weinig voor. Daardoor leidt een stijging van het minimumloon, via de koppeling met de AOW, tot een grote aanslag op de overheidsbegroting, waarbij een groot deel van het geld terechtkomt bij mensen die het niet echt nodig hebben.

Als ons parlement meent dat de inkomensverschillen te groot zijn, dan heeft het genoeg instrumenten, zoals belastingtarieven, om daar iets aan te doen. Maar blijf alsjeblieft af van het fundament onder onze oudedagsvoorziening, de AOW. Het is de meest effectieve, robuuste en solidaire regeling die ons land rijk is. Iets om te koesteren.