Van BV Nederland naar Maatschappelijke BV

Inleiding

 Nu Covid-19 vraagt om een herbezinning op de sociale, maatschappelijke en milieubijdragen van ondernemingen, stelt de brief teleur door haar beperkte reikwijdte. Dat komt vooral tot uitdrukking in de venijnige zinssnede uit het regeerakkoord dat de overheid bij het erkennen en stimuleren van maatschappelijke ondernemingen streeft naar “het behoud van het gelijke speelveld voor alle ondernemingen”. Niet een gelijk speelveld is nodig, maar een actief speelveld.

Nieuw elan

De Nederlandse economie heeft behoefte aan nieuw elan waarbij duurzaamheid, sociale integratie en economische rechtvaardigheid een belangrijke rol spelen. De BVm kan een belangrijke rol spelen in het revitaliseren van de BV Nederland. De introductie van de rechtsvorm is een goede aanleiding voor een brede maatschappelijke discussie over de vraag waartoe bedrijven op aarde zijn. Talloze gremia, van de VN tot het World Economic Forum en van het Vaticaan tot de Europese Commissie, roepen op tot een duurzamere inrichting van economie en samenleving. Het maken van winst is belangrijk voor de continuïteit van ondernemingen, maar is in zichzelf geen maatschappelijk doel. Die brede discussie dient zich niet te beperken tot innovatieve maatschappelijke ondernemingen, hoe belangrijk die ook zijn. Centraal staat het creëren van een economie waarin de meerderheid van bedrijven maatschappelijke en financieel-economische doelstellingen evenwichtig afweegt.

Entreprise à mission

De brief moet worden gelezen tegen de achtergrond van het besluit van de Franse zuivelgigant Danone, die op 26 juni aankondigde een ‘entreprise à mission’ te worden. Danone probeert al jaren, met volle steun van de aandeelhouders, de economische en maatschappelijke kanten van de onderneming beter op elkaar af te stemmen. Sinds 2017 is de Noord-Amerikaanse tak van de onderneming een BCorp – een vorm van certificering die nauw aansluit bij de maatschappelijke onderneming. Inmiddels zijn ook andere Franse ondernemingen, zoals Sodexo en Carrefour, serieus op weg een BCorp te worden – en in het verlengde daarvan mogelijk een ‘entreprise à mission’.

Een duurzame, sociale en maatschappelijke economie komt niet tot stand door een hekje te zetten om een kleine groep maatschappelijke ondernemingen, maar door een brede ontwikkeling in gang te zetten die de BV Nederland stuurt richting een maatschappelijker Nederland.

Wat is nu de kans dat de nieuwe wet bedrijven zoals Unilever, Friesland Campina, Heineken of Rabobank, als zij dit al ambiëren, stimuleren om zich als maatschappelijk BV te gedragen? Die kans achten wij klein. Zonder flankerend beleid dat bedrijven aanzet tot meer maatschappelijkheid stagneert de ontwikkeling naar een sociale en duurzame economie. De staatssecretaris laat de markt haar werk doen in plaats van maatschappelijk ondernemerschap onder een grote groep van ondernemingen actief te stimuleren. Het bevorderen van de rapportage over maatschappelijke impact en het inrichten van een vraagbaak voor ondernemingen zijn dan onvoldoende maatregelen. Dat geldt ook voor het onderzoek “naar de wijze waarop ontwikkelingen binnen maatschappelijk ondernemerschap gemonitord kunnen worden” en naar de rol van de overheid om in te kopen bij maatschappelijke ondernemingen.

Conclusie

Wat ontbreekt zijn brede campagnes waarin bedrijven worden aangespoord om het voorbeeld van Danone te volgen en de status van een BVm of een BCorp te verkrijgen. Als aanvullend onderzoek vereist is, dan dient dat te gaan over de verbinding tussen maatschappelijke waardecreatie en een gezonde bedrijfsvoering. Een duurzame, sociale en maatschappelijke economie komt niet tot stand door een hekje te zetten om een kleine groep maatschappelijke ondernemingen, maar door een brede ontwikkeling in gang te zetten die de BV Nederland stuurt richting een maatschappelijker Nederland. Dat vraagt om durf, visie en een brede dialoog met ondernemingen, maatschappelijke organisaties, academici en opinieleiders. Het vraagt daarnaast om een breed stimuleringsbeleid. Geld kan daarbij niet het issue zijn. Op de lange termijn zijn deze ondernemingen minstens zo belangrijk voor een duurzaam Nederland als de KLM dat was voor de economie van de voorbije decennia.