De oorlog en de Russische economie

Op de voorpagina’s van de meeste Europese kranten staan bijna dagelijks verhalen over de financiële pijn die de torenhoge gasprijzen veroorzaken bij een aanzienlijk deel van de Europese bevolking. Tegelijkertijd wordt erop gewezen dat de Russische schatkist intussen wel vaart bij de hogere gasprijs.

Effect energiecrisis op Rusland zelf

Deze berichten kunnen de indruk dat Poetin in de economische oorlog aan de winnende hand is, maar niets is minder waar. In de berichtgeving blijft vaak onvermeld dat de hogere gasprijzen gepaard gaan met minder gasverkopen door Rusland. Per saldo vallen de dagelijkse inkomsten uit de gasexporten hierdoor niet hoger, maar juist lager uit. Volgens het Finse onderzoeksbureau Crea zijn de inkomsten voor het staatsbedrijf Gazprom afgenomen met 200 mln euro per dag.

De huidige inschatting is dat de omvang van de Russische economie dit jaar met 6% afneemt. Dit is een enorme klap in vergelijking met de voorspelde groei van bijna 3% voorafgaand aan de oorlog.

Daarnaast lijden ook de Russische huishoudens onder de omhooggeschoten gasprijs. Bovendien is de prijs van veel andere goederen voor Russische huishoudens ook fors opgelopen nu deze, door de sancties, niet meer deels uit het buitenland gehaald kunnen worden. Het tekort aan deze producten leidt tot fors hogere prijzen.  

Binnen twee maanden na de start van de sancties kregen Russische huishoudens dan ook een ruime verdubbeling van de inflatie, naar 18%, voor hun kiezen. Inmiddels is het tempo van de geldontwaarding wat afgenomen, maar met 14% nog steeds aanzienlijk. Door de uitgeholde koopkracht en de tekorten aan goederen liggen de winkelverkopen in Rusland de laatste maanden bijna 10% lager dan een jaar geleden.

Impact van Europese sancties op Russisch bedrijfsleven

Daarnaast treffen de sancties ook het bedrijfsleven in Rusland hard. De productie wordt beperkt omdat ondernemingen onderdelen, technologieën en financiering die voorheen uit het westen kwamen, niet meer tot hun beschikking hebben.

Vlak na de start van de oorlog verwachtten we voor dit jaar een nog grotere krimp van de Russische economie, maar de huidige inschatting is dat de omvang van de economie dit jaar met 6% afneemt. Dit is een enorme klap in vergelijking met de voorspelde groei van bijna 3% voorafgaand aan de oorlog. Te meer daar voor 2023 ook nog een krimp van 4% wordt voorzien.

Invloed economische pijn op verloop oorlog

Ik waag me niet aan een voorspelling of de economische pijn in Rusland significante invloed zal hebben op de afloop van de oorlog. Volgens sommige politieke analisten zet de hoge en aanhoudende economische schade in Rusland druk op Poetin om de oorlog binnen afzienbare tijd te beëindigen op straffe van groeiende onvrede onder de bevolking. Anderen wijzen erop dat elke poging om onvrede over de oorlog om te zetten in protest door Poetin gelijk hardhandig de kop wordt ingedrukt. Daardoor krijgt onvrede niet eens de kans zich tot een beweging te ontwikkelen waar de president niet omheen kan. Daardoor zouden Russen, enkele durfals daargelaten, zich wel twee keer bedenken voordat ze protest aantekenen, zodat Poetin zich weinig hoeft aan te trekken van onvrede.

Ook zijn er analisten die er op wijzen dat economische sancties in het verleden soms weinig tot niets uithaalden. Denk aan het langdurig in stand blijven van Apartheid ondanks de sancties tegen Zuid-Afrika.  

Ik laat het aan militaire en politieke analisten over om te speculeren over de afloop van de militaire strijd en de rol die de economische oorlog zal spelen. We kunnen in ieder geval wel vaststellen dat de schade die de economische oorlog in Rusland veroorzaakt groot is.